Den un entrevista cu Wit Gele Kruis Aruba (WGK) ayera mainta, a trece dilanti informacion relaciona cu e jaarverslag di Ouder en Kindzorg di aña 2023, den cual a resalta e reduccion di cantidad di nacemento di baby na Aruba relaciona cu añanan anterior, loke e organisacion ta considera algo historico den 51 aña.

Na aña 2023, 853 baby a nace, un cifra cu segun director di WGK, Gino Goeloe ta algo historico cu den 51 aña. Nan a mira cu Aruba a bay atras “asina drastico,” caminda for di aña pasa caba nan a duna di conoce cu e cifra di nacemento di baby ta bahando.

El a splica cu despues di pandemia di Covid-19, na 2021 e cifra tabata na 1,000; na 2022 a baha te 915 y aworaki 856. “Esey ta algo cu pa nos economia y pa futuro di nos pais, nos tin cu para keto y sinta den un comision cu tur e partner afo hunto cu Oficina Central di Estadistica, Departamento di Asunto Social y gobierno pa wak kico nos ta bay haci,” Goeloe a sigura.

Nan a bay haci comparacion cu e añanan anterior, unda na 2012 nan a registra 1,311 baby y awor ta 853, loke ta un diferencia basta grandi, manera e ta señala, y esey ta un motibo di preocupacion.

Nan a mira cu na Corsou tambe e cifranan di nacemento di baby ta hopi abao. Hulanda y Europa tin e mesun situacion, cu e cifranan ta bahando na nivel mundial. Den esaki, Goeloe a trece dilanti cu nan a mira un entrevista cu hobennan na Hulanda caminda nan a ripara cu e factor principal pa reduccion den cantidad di nacemento ta cu costo di bida a bira hopi caro, cu nan no por afford un baby.

“Menos baby tin un reflexion riba tur cos, crèche, scol, cuido, entre otro y p’esey nos ta kere cu nos mester para keto na dje,” el a bisa.

Vacunacion

Igualmente e jaarverslag a indica cu score di vacunacion na Aruba ta hopi halto, entre 96 cu 97%, compara cu Hulanda cu ta na 60%, unda tin basta confusion den caso di malesanan contagioso cu antes no tabata existi na Hulanda. Actualmente nan ta enfrentando e problema aki den baby. Na Aruba esey no ta e caso.

WGK for di 20 aña pasa, segun Goeloe a menciona, ta bin papiando di loke ta trata ‘hielprik’ cu ora e baby nace nan ta coy sanger bao di hilchi di e pia y na Hulanda nan ta test y por haya e malesanan cu e baby por desaroya y por aborda di biaha. “E ta algo cu nos mester bin cune. Nos sa cu esaki tin atencion di minister Dangui Oduber y mi ta kere, si tur cos ta bay bon, e aña aki ainda nos por concretisa esey conhuntamente cu Directie Volksgezondheid y tur e partnernan. Nos mester bay den direccion ey pasobra bo por sa cu por ehemplo, e baby tin cierto problemanan genetico of den su sistema y e por ser trata, esey ta e parti unda cu nos kier bay cu pa nos ta hopi importante.”

Goeloe a informa cu tin laboratorionan priva cu ta hacie, pero e tin un costo y e test mester bay Hulanda.

Mamanan hoben

Ademas, el a trece dilanti cu na Aruba tin e mamanan hoben cu ta adicto na alcohol of na cierto substancianan y nan baby ta nace cu defecto debi cu nan ta haci uso di droga, por ehemplo cocaina of marihuana, y tambe alcohol loke ta causa un efecto directo riba e baby. “Esey ta un hecho, pero e topico aki di alcohol y droga ta algo cu ta keda papia over di dje y e mucha mester distancia di e esaki. P’esey nos ta monitor tur e mucha hoben aki cu ta haya baby y ta guia nan.”

Nan a registra 40 mama hoben aña pasa y nan a ripara cu edad a baha, loke ta nifica cu esun di mas hoben tabata di 14 aña. Tambe tabatin di 16 y 17 aña, pero mayoria di esnan cu ta haya baby ta entre 18 cu 19 aña. Esey compara cu añanan anterior, unda tabatin edadnan mas hoben, ta nifica un bon noticia.

“Esey ta bao control cu e trabao cu nos a bin haciendo cu proyectonan na scolnan como Biba Amor y otro instancianan cu tambe ta bay scolnan.” Goeloe a señala.

Pa esaki, el a splica cu nan tin un proyecto pa muchanan di vijfde y zesde klas cu ta guia e muchanan pa nan cuida nan curpa y nan ta ser educa tambe pa respeta nan curpa. Aworaki for di aña pasa scolnan di DPS tambe tin e proyecto aki conhuntamente cu proyecto Biba Amor, kiermen tur scol di Aruba tin trahado social loke ta nifica cu si un mucha ta cay na estado den edad hoben ya caba na scol nan ta haya guia pa e mucha y pa e mayor.

Tambe Goeloe a bisa cu tin hopi problema cu e muchanan pa loke ta trata taalspraak, problema di e mucha pa loke ta trata lenguahe y papia, eynan ta wak cuy for di aña pasa caba nan a duna di conoce cu esaki ta un problema cu Aruba ta hayando y cu nan como WGK hunto cu FEPOH tabata boga pa logopedista, cu un mayor por haya ayudo door di AZV y cu awor ta posibel.

Pa loke ta trata oido di e muchanan, Goeloe a bisa cu e parti ey ta bon, pero nan a ripara cu ora nan ta test e muchanan tin tiki mas mucha cu a sali insuficiente y ora a midi pa di dos biaha a sali suficiente , compara cu añanan anterior tin un diferencia chikito den e parti ey di oido “pero esey nos ekipo conhuntamente cu FEPOH y tur e partner na hospital, nos ta monitor e casonan aki, di tur mucha cu tin un defecto di oido y ta ayudo inmediatamente.” Goeloe a afirma.