Vandaag een verwijzing krijgen voor een specialist, en pas over drie tot zelfs zes maanden een afspraak. Dat is de realiteit voor veel patiënten op Aruba. Een moeilijke situatie voor de hele gemeenschap, want het is algemeen bekend: hoe langer het duurt voordat iemand een juiste diagnose en behandeling krijgt, hoe groter de negatieve impact is – op de patiënt én op de samenleving. Het brengt gezondheidsrisico’s met zich mee, een daling in productiviteit en extra kosten voor de zorg.

De directie van AZV en ook het Dr. Horacio Oduber Hospital (HOH) volgen deze ontwikkelingen op de voet. Volgens AZV-directeur Edwin Jacobs ontvangt de instantie niet alleen rechtstreeks klachten van patiënten, maar monitort zij ook sociale media op opmerkingen over de wachttijden voor specialisten, evenals signalen van huisartsen. Hetzelfde geldt voor HOH, legt woordvoerder Charlaine Huntington uit.

AZV signaleert momenteel twee soorten wachtlijsten. Eén betreft specialisten die zeer bekend zijn, waardoor verzekerden bewust voor hen kiezen. “Dat betekent niet per se dat er binnen die specialisatie een algemene wachtlijst is – bij een andere specialist in hetzelfde vakgebied is die mogelijk veel korter,” aldus AZV-directeur Jacobs aan Bon Dia Aruba. Volgens HOH is er wereldwijd een tekort aan bepaalde specialismen, en Aruba vormt daarop geen uitzondering. Daarom wil AZV ook meer regionaal georiënteerd werken en niet uitsluitend afhankelijk zijn van specialisten uit Nederland.

Wanneer er binnen een specialisatie bij álle specialisten een wachtlijst is, stelt AZV middelen beschikbaar om zo snel mogelijk een tijdelijke specialist aan te trekken. Als blijkt dat de wachtlijst structureel is, wordt overwogen het aantal specialisten uit te breiden.

“Vanaf 2023, toen de situatie na de pandemie weer normaal werd, heeft AZV haar proactieve monitoring hervat via de zorginstellingen en specialisten op basis van wachttijden. Daarbij wordt de zogenoemde ‘treeknorm’ uit Nederland als richtlijn gebruikt,” aldus Jacobs.

Om tot een adequate wachttijd te komen, is het nodig dat alle instellingen en specialisten dezelfde methode hanteren om wachttijden vast te stellen. Voor 2025 is het streven om te komen tot één uniforme methode waarmee alle zorgverleners hun wachttijden bepalen. Het doel is om uiteindelijk samen – ministerie van Volksgezondheid, zorgverleners en AZV – tot normen te komen voor specialistische zorg. Op basis daarvan wordt dan per specialisme bepaald wat aanvaardbaar is.

In de afgelopen vier jaar zijn wachttijden geïdentificeerd en aangepakt binnen de volgende gebieden: urologie; MDL (stoma, darmen en lever); gynaecologie; kindergeneeskunde; KNO (keel-, neus- en oorheelkunde); radiologie; retinologie en dialyse. HOH heeft daarnaast ook vertragingen gesignaleerd bij dermatologie en reumatologie.

In 2024 heeft AZV de wachttijden proactief gemonitord, met een maximum van 10 weken als richtlijn. “Begin maart ontvingen wij informatie waaruit blijkt dat de termijn van 10 weken overschreden wordt in de gebieden urologie, MDL, dermatologie en reumatologie, waarop wij ons nu moeten focussen. Komende week bespreken we dit met het ziekenhuis om te achterhalen wat de oorzaak is,” aldus AZV.

Aan de andere kant benadrukt Huntington dat in spoedgevallen patiënten zich kunnen melden bij de spoedeisende hulp en daar de nodige specialistische behandeling zullen krijgen. Als werkgever moet HOH er echter ook op toezien dat specialisten een goede balans hebben tussen werk en privé. “Hoewel we onze specialisten vragen om het maximale te geven, kunnen we niet van hen eisen dat ze continu werken zonder rustmomenten.”

HOH geeft aan dat AZV werkt op basis van een personeelsplan (manpower planning), en dat deze niet altijd aansluit bij de zorgvraag van de patiënt. Patiënten kiezen bovendien vaak voor bekende specialisten, in plaats van nieuwere artsen. Daarbij komt dat AZV niet altijd alle kosten dekt die bepaalde patiënten maken. HOH moet hierin investeren in apparatuur, personeel en huisvesting. “AZV dekt slechts een deel van het salaris van de specialisten in onze dienst,” aldus Huntington. Het verschil komt uit andere diensten die HOH aanbiedt, zoals medisch toerisme. Ze benadrukt ook dat HOH geen controle heeft over de wachttijden van zelfstandige specialisten die niet in dienst zijn van de stichting.

Andere factoren die rechtstreeks van invloed zijn op de wachttijd zijn de toename van de complexiteit van zorg, de vraag naar zorg, de bevolkingsgroei, beperkte capaciteit en de noodzaak voor multidisciplinaire behandelingen. “Maar HOH organiseert ook meerdere poliklinieken om zo efficiënter zorg te leveren en blijft zich inzetten om meer specialisten aan te trekken om concurrerend te blijven ten opzichte van andere landen.”

AZV is actief betrokken bij het ondersteunen van HOH en Imsan, waar inmiddels meer lokale specialisten werkzaam zijn, waaronder op het gebied van KNO en neurologie. “Binnenkort start er ook een specialist in retinologie via Imsan,” aldus Jacobs, die toevoegt dat AZV niet alleen de extra arts heeft gefinancierd, maar ook gespecialiseerde verpleegkundigen en administratieve medewerkers binnen deze vakgebieden.