Un mocion den parlamento Hulandes (Tweede Kamer) di dos partido di e actual coalicion ta parce un advertencia na Secretario di Estado pa Asunto di Reino, pa no haci concesion indebi na gobierno di Aruba den e negociacion encuanto e refinanciamento di e prestamonan haci algun aña atras.

E preocupacion cu ta expresa den e mocion ta cu gobierno di Aruba di algun manera ta haya oportunidad pa ignora e negociacion y e ley di supervision y opta pa busca refinanciamento di e debe cu Hulanda via financiamento externo, riba mercado internacional. E mocion cu ta un iniciativa di partido VVD, a haya apoyo di CDA cu ta e partido di e secretario di estado, loke ta parce un manera elegante pa e mocion no lanta sospecha di un posible desacuerdo entre e partidonan den e coalicion, mientras e mensahe di e partido di e promer ministro no ta laga lugar pa duda: ta considera indispensable cu Aruba ta cumpli cu e acuerdonan haci y esey ta encera aproba e ley di supervision financiero, pa por haya acceso na prestamo faborable via gobierno Hulandes. Y si acaso ta yega na un acuerdo tocante e refinanciamento sin cu e ley di supervision ta vigente, e mocion ta sugeri pa pone un porcentahe mas halto di interes cu loke lo haya unavez e ley ta un realidad.

Asina e partidonan di coalicion ta duna di conoce cu ta spera nada otro cu gobierno di Aruba ta cumpli cu acuerdonan haci tocante supervision, esta e ley di Reino, y ta cumpli tambe cu e acuerdonan encuanto e reforma cu ta mientras tanto den ehecucion via e Areglo Mutuo. Cu esey, e problema actual no a keda resolvi. Den parlamento na Aruba ya tin un posicion bon cla di e partidonan den coalicion cu nan no ta desea un ley di supervision di Reino, realmente no ta desea ningun supervision mas. Y den esey e posicion di gobierno ta igual, loke ta haci yega na un ley di Reino ‘di consenso’ practicamente imposible.

Y esey na su turno ta conduci na e punto di vista Hulandes, cu ta usa e presion cu por eherce a traves di e negociacion di e debenan adquiri den e crisis di Covid. Gobierno di Aruba ta obliga di negocia; no tin manera pa esun cu debe bisa su acreedor cu e no ta desea di negocia; esey ta mescos pa cualkier cliente di cualkier banco, cu no por bisa cu no ta papia pa yega na un areglo di pago. Den un caso individual por imagina ainda cu e cliente ta bay na otro institucion financiero, ta cera un prestamo aya y ta bin cu e placa back pa cancela e debe. Den e caso aki esey no ta asinaa simple, pasobra pa prestamo cerca otro pafor di Reino, Aruba mester aprobacion di gobierno di Reino, den cual semper gobierno Hulandes tin un posicion mayoritario.

Awor, con realmente mester evalua henter e situacion aki? Pa cuminza e aspecto di cu gobierno di Aruba no ta desea supervision financiero mes mas. Riba su mes e ley di Reino lo no trece cambio asina dramatico compara cu loke nos tin pa ocho aña caba, cu ta e ley local (LAft) cu en realidad ta casi un copia fiel di e ley di Reino di e dos otro islanan, en todo caso pa e aspectonan di supervision di presupuesto gubernamental. Y, manera a trece dilanti den otro editorial caba, si gobierno di Aruba kier argumenta cu nan administracion financiero ta di tal nivel cu no mester di supervision mas, loke ta un bon motibo pa termina supervision, nan tin e hechonan contra nan. Na e momento aki e reportahe financiero trimestral, cu pa basta tempo tabata cana bon, ta atrasa atrobe. Banda di esey ta insigur ainda cu lo tin un ley di prespuesto 2024 cla na tempo pa bay Raad van Advies y yega Staten pa mas tarda 1 di september. E declaracion di accountant riba cuenta anual tambe ta keda un soño remoto, ademas cu no ta mira ainda e refuerzo necesario di e institucionnan cu mester carga e mehoracion aki di forma structural.

Di e manera aki ta dificil pa bisa cu gobierno di Aruba ta cumpli cu e requisitonan cu ta hustifica reconsidera loke na 2014/2015 a conduci na un intervencion den finanzas di Aruba, cu na ultimo ora a bira un ‘ley di consenso local’ copiando, manera bisa anteriormente, e partinan pertinente di e ley di supervision di Sint Maarten y Corsou.

Esey, e ley di consenso local ey, tabata na su turno e alternativa crea pa gobierno di Aruba di e tempo ey, pa no haya un ley di Reino via un Maatregel van Rijksbestuur. Ta pesey cu actualmente ta dificil pa gobierno di Aruba bisa cu no kier sa nada mas di supervision, pasobra ni e situacion di e tempo aya, ni e actual ta coresponde cu un asunto berdaderamente voluntario, sino di responsabilidad di gobierno di Reino pa garantiza bon administracion financiero, den cuadro di bon gobernacion en general. Por eherce e responsabilidad ey di dos manera, den consenso o via imposicion: ‘por la buena o por la mala’. Nos ta ainda den e fase unda tin espacio pa cierto baile rond di e asunto, pero october no ta mucho leu. E energia gasta na e disputa inutil di no kier supervision ta mihor dedica na realmente mehora administracion financiero, pa en berdad por deshaci di e mesun supervision den futuro. Gobierno, manos a la obra.