Diabierna 28 di maart, Parlamento di Aruba a aproba presupuesto nacional 2025 di pais Aruba di forma unanime. Ministernan di Gabinete AVP-FUTURO, ken a huramenta e mesun diabierna mainta, a presenta den sala di parlamento pa responde pregunta di parlamentarionan. Prome minister Mike Eman a ricibi diferente pregunta tocante, entre otro, Rijkswet y financiamento di FCCA.
E pregunta tocante Rijkswet y kico ta AVP su posicion pa cu esaki a bin dilanti varios biaha. E mandatario a splica cu dia cu a trata e Rijkswet den parlamento cu AVP mester a duna su observacionnan riba e Rijkswet, tabata trata di dos Rijkswet, e COHO y e Rijkswet di financieel toezicht. E momento ey fraccion AVP no ta di acuerdo cu e Rijkswet pa diferente motibo.
Pero aworaki e posicion ta otro. Minister Eman a splica cu formando e coalicion aki, y para dilanti e retonan cu tin cu Rijkswet canando caba, tin un compromiso di pais Aruba estableci caba cu gobierno ta bay di acuerdo cu e Rijkswet.
“Bo tin cu haci un evaluacion, si bo ta bay busca un disputa cu Hulanda riba e tema aki, kico ta e derechonan cu bo ta salvaguradia, kico ta e interesnan cu bo ta salvaguardia y kico ta e interesnan cu bo ta perhudica den momento cu e pais a firma caba, e pais a duna compromiso caba, e ta bay mustra cu Aruba ta bay mustra manera un partner no confiabel den Reino Hulandes. Nos a haci evaluacion y a pesar di e punto di bista cu nos tabatin dia nos a haci observacionnan riba Rijkswet, manera cu e situacion ta awor nos lo haci Aruba un partner inconfiable y probablemente e daño na Aruba lo ta mas grandi cu bay di acuerdo cu e Rijkswet,” el a remarca.
Minister Eman a indica cu e Rijkswet tin tambe e beneficio di interes mas abou cu lo yuda y p’esey, e ta kere, tin un consenso den coalicion cu nan ta trahando riba e Rijkswet y alabes a indica cu nan ta purba pa en berdad alcansa e fecha1 di mei. El a menciona cu na e momentonan aki e normanan a drenta cu e contribucionnan di IMF y ya algun analisis rapido ta mustra cu algun di e normanan ey hasta lo ta beneficia Aruba un poco mas awor cu e normanan cu ta ser usa door di CAft.
Durante tratamento di presupuesto a bin pa dilanti tambe e pregunta kico ta e posicion pa cu e decision pa wanta cu e fiansa na FCCA. Minister Eman a splica cu Gabinete AVP-FUTURO ta kere den FCCA y ta kere den e casnan pa esnan di menos recurso y a indica cu nan kier bay back na mesa cu FCCA.
El a sigui splica cu durante e proceso di formacion, FCCA nan a duna un splicacion global di kico ta nan intencion. E mandatario a señala cu nan ta kere cu 100 of 150 cas ta yuda, pero esey ta manera “un druppel riba e necesidad.” El a subraya cu tin un calculacion di centenares pa miles di cas cu tin mester y e gobierno nobo lo kier yega na un acuerdo cu FCCA y otro stakeholders riba un plan mas amplio di no solamente 150 cas, pero centenares di cas y unda ta bay busca e financiamento pasobra for di caha di gobierno e no lo por sali anualmente.
“Mester traha hunto cu FCCA y otro stakeholders pa subi mercado di financiamento, acerca e diferente instituto na Aruba cu tin reservanan. Ora bo papia cu e banconan, cu e institutonan di seguro bo sa cu nan tambe ta buscando formanan pa por aloca nan placa cu nan por gana interes pa garantisa fondonan di pensioen. Un tarea grandi pa nos, pa minister di Finanzas pa drenta den un dialogo cu institutonan financiero cu institutonan di seguro pa hunto cu FCCA mira con no unicamente e 150 casnan cu nos tin cu garantisa, pero pa e siguiente añanan aki nos ta papiando di centenares di cas cu nos tin cu bay garantisa,” el a enfatisa.
El a menciona cu tambe a bin dilanti e pregunta si gabinete nobo lo cambia e reforma di impuesto cu e gabinete saliente a introduci cu ta duna un break di impuesto na esnan di clase media bay abou. El a splica cu, na momento cu e noticia a Sali, nan a haya e ta algo cu a afecta e espacio financiero cu nan tabatin pa aloca mas placa pa e aumento pa esnan di menos recurso.
“Si bo coy e 250 aki y pone banda di e placa cu a ser aloca pa e reforma fiscal aki, ta papiando di casi 200 florin cu lo a bin acerca cu awe e cambio aki no lo ta papiando di 250 florin, pero di 450 florin,” el a remarca.
E mandatario a indica cu nan no ta kere ta bay trek terug e reforma fiscal. El a splica cu ta mesun situacion cu e Rijkswet cu Aruba a bay di acuerdo cu e Rijkswet cu Hulanda y mañan nan ta bisa nan no ta na fabor di esey, e ta haci e pais no confiabel. Mescos ta pasa den e caso aki pasobra land Aruba a duna 20 mil hende un break di impuesto y aki un of dos luna despues ta bisa cu el a ser ingetrokken.
“Mi ta kere e lo haci un daño enorme y nos ta kere cu tur hende merece un break di impuesto. Den tur sinceridad nos lo a aloca e fondonan ki na esnan cu mas mester di dje, pero ya cu el a ser aloca ‘kinan nos a dicidi tambe den coalicion cu nos ta mantene e reforma fiscal aki y nos no lo haci ningun intento pa trek e terug,” el a sigura.
Minister Eman tambe a ricibi e pregunta tocante e cambio di ley cu su persona, y minister Mervin Wyatt-Ras a entrega na minister Tjon algun aña pasa pa bin cu un gehandicapten uitkering pa mayornan cu tin yiu handicap.
El a splica cu na e momento aki e wetgeving di e gehandicapten uitkering ta hopi anticua. E ta sali for di punto di bista cu mayornan di muchanan bou di 16 aña cu tin un discapacidad cu e mayornan mes lo mester carga cu esaki pasobra ta responsabilidad di mayornan.
E mandatario a remarca cu e pensamento ey ta hopi anticua. El a indica cu e gastonan di un famia cu tin mucha special ta varia asina hopi, debi na diferente factor, cu e placa di un famia cu entrada normal simplemente no ta yega pa cuida e muchanan aki nan so. El a sigura cu e ley cu nan a presenta e tempo ey nan lo dun’e prioridad hopi halto den e gobernacion aki.
E tema di goederen en diensten tambe a bin dilanti y e prome minister a ricibi pregunta si nan ta kere cu esaki lo haci daño na inversionnan cu mester ser carga door di e diensten. Contestando e pregunta el a splica cu apart cu nan no ta aplica esaki “across the board” pero ta wak unda por duna menos of unda por duna poco mas, banda di esey tin practicamente tur aña un onderbesteding di e goederen en diensten.
El a sigui splica cu por ehempel den 2024 tabatin tanto miyon den goederen en diensten, y na final di aña ta wak cu a yega te cierto cantidad di gasto di e placa ey. El a remarca cu esaki ta nifica cu ora ta papia di recorte di 10% di un suma cu tabata mas halto cu esun den 2024, por ta na final cu e recorte ey no ta menos cu loke a ser gasta den 2024 den e cifranan cu a ser realisa.
El a agrega cu nan no a haya e cifranan cu a ser realisa den 2024 ainda pa por haci calculacion, pero el a señala cu mirando historicamente durante hopi aña ta wak cu tin un onderbesteding den e post di goederen en diesnten cu sa varia di 15% te cu 5%, locual kiermen cu 10% recorte por cay caba un parti den locual no lo a ser gasta tampoco.
“Esey no kiermen cu ta bay corta tur 10% den cada dienst y ministerio. Nos tin espacio pa mira cu esaki no ta bay haci daño na ningun ministerio ni funcion cardinal den e ministerionan,” e mandatario a sigura.