Den un carta fecha 27 di februari 2024, Secretario di Estado Hulandes pa Relacionnan di Reino, Alexandra van Huffelen a contesta diferente pregunta di fraccionnan GroenLinks-PvdA, CU, Volt y PvdD relaciona cu e Ley di Reino pa Supervision Financiero na Aruba.

RAft

GroenLinks-PvdA a cuestiona e pensamento tras di e decision di e Secretario di Estado pa solamente refinancia e debe di Covid di Aruba cu un interes mas abao si Aruba bay di acuerdo cu e Ley di Reino pa Supervision Financiero (RAft), sin importa e riesgo financiero cu Hulanda asumi cu e refinanciamento en cuestion. Van Huffelen ta bolbe reitera e biaha aki cu e schema di supervision financiero tambe mester duna gobierno Hulandes un siguransa a largo plaso cu no ta bay cambia unilateralmente. Esaki ta pasobra tin prestamo a largo plaso. “Solamente un Ley di Reino ta duna nos e siguransa aki,” Van Huffelen ta indica. “Desde 2010, un Ley di Reino pa Supervision Financiero tambe ta aplica pa e otro paisnan Caribense den Reino, cu tambe ta regula facilidadnan di prestamo. Incidentalmente, Aruba a bay di acuerdo cu un Ley di Reino na 2020. Esaki a resulta den e entrega conhunto di un RAft na Tweede Kamer. Despues cu na 2020, 2021, y 2022 no solamente e prestamo di Covid sino tambe otro dos prestamo a keda otorga na Aruba, Aruba a informa mi aña pasa cu no tin consenso mas riba un Ley di Reino.”

Van Huffelen a agrega cu tanten cu supervision financiero ta regla den un acuerdo local, e riesgo di credito pa Hulanda ta keda mas grandi compara cu un Ley di Reino. Esaki pa motibo di e posibilidad cu por cambia of termina un acuerdo local unilateralmente. E prestamo di Covid ta un suma di Afl. 915.5 miyon, y e otro dos prestamo ta Afl. 523.1 miyon. Segun Van Huffelen, a otorga tur prestamo despues di e segundo tranche di sosten di likides bao asuncion cu tabatin un acuerdo pa regula supervision financiero den un Ley di Reino. Gobierno di Aruba a firma esaki na 2020, y pues Van Huffelen ta considera cu e tasa di interes tabata conoci di antemano.

CU a puntra Van Huffelen tocante e postura di prome minister di Aruba cu gobierno no por haci amienda unilateral na e LAft. E Secretario di Estado ta destaca cu na 2015 a acorda cu gobierno di Aruba no lo coopera den haci amienda na e LAft sin permiso di Conseho di Minister di Reino. Sinembargo, esaki no ta anula e posibilidad cu Aruba por cambia e LAft unilateralmente. Ademas, den e conseho manda pa Prome Minister di Aruba na Tweede Kamer dia 19 di december ultimo, ta bisa cu esaki ta posible.
Den un conseho solicita for di Aruba, ta declara cu cancelacion di e protocol ta posible, loke lo nulifica e acuerdo di 2015. Autor di e conseho ta reconoce cu a lo menos, despues di nulifica unilateralmente e protocol, Aruba tin flexibilidad pa unilateralmente cambia e LAft. “E hecho cu autor (di e conseho) no ta haya esaki probable no ta disminui e posibilidad,” Van Huffelen a bisa.

Van Huffelen ta confirma pa PvdD cu e desbentaha cu Aruba ta sufri pa no kier cumpli cu e rekisito pa coopera den establecimento di RAft ta calcula na Afl. 305 miyon. E fraccion ta putra Van Huffelen si e ta compronde cu Aruba ta considera un infraccion riba su autonomia e hecho cu mester paga un suma adicional asina grandi pa no kier acepta regulacion bao di un ley di Reino, pero Van Huffelen ta recorda cu gobierno di Aruba a bay di acuerdo cu e RAft prome cu a otorga un gran parti di e prestamonan. Sabiendo cu kibra e acuerdo lo resulta den un tasa di interes mas halto, Aruba a scoge riba su mes pa hacie. Hulanda tabata dispuesto pa refinancia e prestamonan di Covid bao cualkier escenario y a comunica e condicionnan pa e escenarionan aki na Aruba na tempo y hopi prome cu e prestamonan caduca.

“E manera di refinancia e debe di gobierno ta un asunto pa e pais mes,” Van Huffelen ta skirbi. “Mi ta respeta escogencia di Aruba. Aruba tambe por scoge pa refinancia e prestamonan riba mercado capital y paga nan na Hulanda.”

PvdD ta nota cu ta parce cu Aruba a incorpora e normanan presupuestario den e RAft proponi den su propio LAft, cu no tin indicacion cu ta spera problema di repago na Aruba, y cu e incorporacion di e normanan den LAft no ta relevante pa Aruba ya cu no tin garantia cu Aruba no ta bay cambia LAft unilateralmente perhudicando Hulanda.

Un biaha mas, Van Huffelen ta reitera cu a diferencia di RAft, LAft no ta un garantia ya cu Aruba por cambi’e unilateralmente, y pues cualkier provision den LAft no ta duna garantia suficiente pa Hulanda. Van Huffelen ta keda para riba e hecho cu maske gobierno di Aruba por inclui cualkier norma of provision den LAft, e hecho cu por cambia e LAft unilateralmente ta haci cualkier provision of norma den dje irrelevante.

E parlamentarionan a puntra si e Secretario di Estado ta dispuesto pa entrega e pregunta na Raad van State of landsadvocaat si e postura di Hulanda riba e establecimento di e RAft por constitui un abuso di autoridad legalmente inaceptable di autonomia di Aruba segun Statuut, pa loke Van Huffelen a contesta cu no tin abuso di autoridad den e caso aki, pues e no ta mira motibo pa busca conseho.

Proporcion di debe

Contestando fraccion CU, Secretario di Estado Van Huffelen a bisa cu a pesar cu e desaroyo di finanzas publico na Aruba ta duna speransa, e tasa di debe – esta e debe di gobierno como porcentahe di GDP – ta fluctua principalmente pa desaroyo di e GDP, e asina-yama ‘efecto nominal’. Prome cu pandemia, tabatin un tendencia di reduccion den e proporcion di debe pa motibo di un sector prospero di turismo, durante e pandemia un aumento skerpi den e proporcion pa motibo di un contraccion economico significante, y despues di pandemia, un reduccion substancial pa motibo di un recuperacion economico fuerte.

“Maske e proporcion di debe ainda ta significantemente mas halto cu e balor recomenda pa IMF di 55% di GDP, IMF ta spera cu e proporcion di debe ta continua baha den proximo dianan. IMF ta enfatisa cu e riesgo pa sostenibilidad di debe a termino medio ta keda halto pa motibo di e expectativa di un slowdown den crecemento economico,” segun Van Huffelen. “Pa motibo di e structura economico unilateral di Aruba, finanzas publico tambe ta particularmente dependiente riba e desaroyo di turismo y pues ta extra vulnerable.” Pa mantene e proporcion di debe den reduccion, ta necesario pa tin un politica presupuestario responsable. Den supervision financiero, ademas di norma presupuestario y proporcion di debe, tambe ta duna atencion na otro aspecto, manera maneho financiero. Van Huffelen ta destaca cu e retrasonan significante den adopcion di cuenta anual y reportahe atrasa na CAft, tin visibilidad limita riba finanzas publico, cual tambe ta conta como incertidumbre pa Hulanda.