Den nos edicion di ayera a sali un articulo encuanto e reduccion grandi den cantidad di mucha cu ta nace na nos isla den ultimo añanan. E caida den cantidad di nacemento aki tabata algo cu nos como medio a yega di señala anteriormente caba. Entre otro den edicion di 17 di juli 2023 y 19 di october 2023 a trece e tema aki dilanti, unda a constata cu e cifra di nacemento tabata bahando practicamente te na nivel di e cantidad di fayecimento. Anterior na esaki, na februari 2020 tambe nos a trece e tema aki dilanti, na ocasion di un entrevista cu director di SVb tocante esaki. E situacion aki ta awor mas alarmante ainda, pa varios motibo, ya cu nos sociedad no conoce mas un crecemento natural y hasta por experimenta un crecemento natural negativo si e nivel di nacemento sigui cay. Y awor tin cifra cu ta mustra caba den e direccion ey.

Pa resumi e ultimo añanan, na 2021 tabata e ultimo aña cu a yega na mas di mil nacemento: 1019. Na 2022 a registra 915 y na 2023 solamente 856 nacemento, mientras a fayece 814 persona e ultimo aña ey. Loke nos no a mira publica ainda ta e cifra di promer tres luna di 2024; aki a registra solamente 162 nacemento. Un proyeccion pa henter 2024, y no tin motibo pa supone cu e restante lunanan di 2024 lo mustra un aumento drastico di nacemento, lo duna nos en todo caso menos di 700 nacemento e aña aki… Di otro banda, den e mesun periodo aki di 2024 a fayece 217 persona, loke ta pone nos anticipa un cifra total pa e aña di alrededor di 850 fayecimento, un decrecimento di 150…

E pregunta clave ta naturalmente kico nos mester bay haci cu e asunto aki. Pa cuminza ta bon pa ripiti loke nos a enfatiza den nos comentario di 27 di februari 2020: “Loke ta preocupa nos bastante ta cu casi semper esnan cu ta participa den expresa nan atencion pa e tema ta otro stakeholder, pero casi nunca nos ta tende comentario di nos mandatario y parlamentarionan cu ta responsable pa defini maneho den esaki. Por lo tanto tur e señalnan aki, pa bon intenciona cu nan ta, ta cay manera den un bashi y ta keda sin contesta concreto, con di awor en adelante, ta bay actua pa contraresta e efectonan cu e desaroyo demografico ta bay tin.

Den e caso di e siman aki nos ta mira mesun fenomeno: un entidad manera Wit Gele Kruis ta trece nan preocupacion dilanti, manera otronan den pasado recien, pero nos no ta tende absolutamente nada di gobierno ni parlamento. Acaso e tipo di problema general aki no ta politicamente interesante, o talvez no ta toca e tema aki pasobra no tin un idea kico pa haci cune? Nos no por sinta warda te dia nan lo ta cla pa dedica atencion na e problema demografico serio cu nos tin, cu tin diferente consecuencia cu ta toca varios ministerio. Por ehemplo, nos a yega di tende di un discusion tocante e efecto cu menos mucha cu ta nace tin riba nos sistema di educacion? Aunke e caida mas fuerte den cantidad di nacemento a bira mas fuerte den e ultimo par di aña, manera ilustra anteriormente, e tendencia di baha di mas di 1300 nacemento te na 1000 den e añanan anterior ya tabatin un efecto grandi riba e cantidad di mucha den enseñanza primario. Durante aña escolar 2015-2016 nos tabatin 8996 mucha den e scolnan basico, mientras cu na aña escolar 2020-2021 esaki a baha te na 8283: 713 mucha menos pa bay scol, na 25 mucha pa cada klas esey ta facilmente 28 klas cu no lo t’ey mas… Nos ta tende comentario oficial riba nan propio datonan aki? Nos ta tende comentario tocante kico esaki por significa pa cierto scolnan cu mester reduci klas o mester cera mes? Con ta mantene un bon reparticion di alumno pa garantiza cu mucha por haya scol na un distancia razonable di nan lugar di biba? O acaso ta considera cu esaki no ta nos asunto…?

Sin embargo, ban pa e pregunta haci den e titulo: pakico tin asina poco mucha ta nace? Mester bisa cu e ta un fenomeno cu nos ta mira na mas pais desaroya, unda e situacion economico ta obliga hopi pareha hoben pa posterga nan eventual plan pa tin yiu. Esey ta hunga un papel cerca nos tambe, pero e ta bay combina cu otro aspecto: escasez di vivienda adecuado pa hopi hende hoben, cu pa gran parti ta biba den apartamento chikito y no por aspira yega tampoco na un vivienda mas apto, pasobra ingreso no ta yega ni pa huur di un cas cu varios dormitorio, ni pa paga hipoteca. Y kico nos ta mira? Cu gobierno ta concentra riba vivienda pa bende cu e grupo pudiente, pero ta parce di a lubida cu nan tin un responsbilidad den atende asunto di vivienda popular, pa esun cu no por cumpra. E problema grandi cu no solamente gobierno actual, sino en general mayor parti di nos politiconan tin, ta cu si nan cuminza papia di e tema aki, nan lo mester propone solucion, y esey nan no por o no kier. E ultimo aki, pasobra silenciosamente a opta pa e ‘solucion demografico’ di inunda Aruba cu trahador stranhero, pa ‘resolve’ e problema di escasez di labor, y de paso tambe ‘resolve’ e problema di menos mucha cu ta nace. Loke nos no tin, nos ta importa, toch…?

LJMADURO – 12-JUN-2024