Despues di e reciente reunion informativo di Staten, e conclusion ta cu ainda no tin noticia tocante e preguntanan habri. Lo mester warda te dia e propuesta final ta conoci y parlamento di Aruba tuma un decision si tin apoyo o rechazo pa e proyecto di ley di Reino aki. Cu un deadline di 1 di mei di e aña aki pa tin e propuesta entrega na Tweede Kamer, y Aruba ainda sin un gobierno nobo, no ta mustra asina realistico di mira e entrega ey haci na tempo. Ademas, aunke no tabata un reunion pa parlamento debati e asunto, tabata mas cu obvio cu no necesariamente tratamento di e version definitivo lo haya aprobacion na Aruba.

Si finalmente e propuesta di ley keda rechaza den Staten, e ley di consenso aki no lo bira realidad y atrobe nos ta keda, por lo pronto, cu e ley di supervision di Aruba mes, y Hulanda lo mester considera otro alternativa pa duna e supervision financiero di Reino un cuadro legal di Reino mes. Pero, awor atencion pa e puntonan cu a keda riba mesa pa acorda entre Hulanda y Aruba. Tin por ehemplo e asunto, cu IMF ta analizando, di e definicion di e gastonan di personal cu mester tin pa por evalua kico ta cay bao di e norma, proponi pa Aruba mes, di 10% di GDP di cada aña. Den e proyecto di ley manera elabora pa Hulanda, e definicion tabata un poco mas amplio cu loke gobierno di Aruba lo desea. Tambe segun nos promer ministro, Aruba lo desea un definicion mas exacto, y faborable, di terminacion di e ley aki. Esey ta parce un deseo razonable y ta algo cu mester keda regla ainda. Igualmente un forma mas flexible di maneho di e normanan financiero, cu mester por bira mas suave segun cu tempo ta pasa, y Aruba ta cumpli. E ultimo aki no ta encera solamente cumpli cu e ley mes, sino tambe cu e cuadro di mehoracion total pa gobernacion, incluyendo maneho financiero. Un solo mirada riba nos cuentanan anual, incluyendo aprobacion di accountant, cu ta tuma un eternidad pa keda ‘al dia’, ta bisa suficiente di e actual estado di asunto insuficiente.

Otro punto riba mesa ainda ta e deseo di gobierno di Aruba pa haya un ‘Begrotingskamer’, algo cu ta parce elogiable pero cu invariablemente tin su problema cune. Lo ta logico cu e Camara Presupuestario aki lo mester ta un organo reconoci den nos Constitucion, loke ta requeri aprobacion di cambio di Constitucion cu 2/3 parti di voto den parlamento. Un proyecto cu resultado dudoso anto. Esey no ta e unico problema; e otro ta con nos ta bay tin dos entidad di consulta legal, Raad van Advies (RvA) y e Begrotingskamer. Ta bay saca e ley di presupuesto for di RvA y pone den man di e Begrotingskamer? No cu esey ta haci tanto diferencia pasobra nos gobierno(nan) tin e mala custumber di nunca sigui conseho di RvA, anto esey ta bay ta diferente si tin un Camara di Presupuesto? Tambe, mirando gasto adicional di e Camara, no lo ta mihor idea di fortifica RvA cu e apoyo profesional, cu awor kier destina na e Camara, specificamente pa e tarea anual grandi di presupuesto? Banda di e preguntanan aki, lo mester tene cuenta cu e forma con den e cambio di Constitucion ta formula nombramento di e autoridad presupuestario. Nos por mira na e modalidad cu a scoge pa e Ombudsman, cu tambe mester bay den Constitucion, cu e forma di nombra, y duna retiro, via e mayoria simple den Staten di e momento ey, no ta e manera pa otorga autoridad na un entidad categoriza como ‘alto colegio di estado’, cu mester por eherce su funcion debidamente, sigur ora ta trata di desacuerdo cu e gobierno di e momento ey. Por ultimo, nombramento meramente ‘politico’ den e Camara no mester ta solamente indeseable, sino imposible. Talvez cu e consideracionnan aki no a resalta ainda den nos debate publico, pero ta parce nos necesario, sigur pasobra gobierno di Aruba ta mira, segun nos opinion, un Camara como reemplazante pa CAft, unda nan no tin e riendanan den nan man. Pero esey no por ta otro; ta trata di supervision financiero den man di Reino, algo cu por lo pronto no lo cambia. Den e negociacion actual cu Hulanda ta papiando anto, segun promer ministro, di e papel di CAft den e actual proceso. Indudablemente gobierno(nan) desde inicio tabatin problema cu e organo consehero aki, pero como medio, o ciudadano, nos por considera cu ta institucion di e colegio aki a percura pa cierto transparencia financiero, cu nunca nos tabatin bao di ningun gobierno. E tardanza menciona cu e cuentanan anual ta ilustra esaki bon cla. Anto, supervision financiero tin su bentahanan pa interes publico.

Finalmente, un observacion tocante e impresion cu Promer Ministro a duna cu e ley di Reino lo a surgi a causa di e pandemia na 2020. Esey no ta corecto, e plan pa un ley di Reino tabata existi na 2015 caba; ta gobierno di Aruba a logra e mesun contenido den un ley local. Despues di e intento di sabotahe na 2019 di e papel di Reino den e ley local, di partido di e actual promer mandatario, Hulanda a dicidi cu ta basta cu e ley local. Por conclui anto cu e promer mandatario a bay di acuerdo cu e demas reglanan di supervision den ley di Reino? Ban warda pa mira con parlamento ta bay actua; talvez ainda Hulanda mester busca otro via pa un ley di Reino.