Den conmemoracion cu Dia Nacional Contra Traficacion di Hende, cu ta 18 di october, Coordinatie Centrum Mensenhandel Menselsmokkel Aruba (CMMA) conhuntamente cu Ketenmanager Venezuela (KMVEN) ayera atardi a introduci un pakete educacional pa scolnan secundario tocante traficacion y contrabanda di hende.
Na e evento aki tabata presente diferente parlamentario como tambe minister di Enseñansa y Deporte, Endy Croes y prome minister Evelyn Wever-Croes. Prome minister a duna algun palabra bisando cu den temporada di pandemia hopi mucha a keda cas y cu nan mester a haya lesnan digital. Asina e hobennan a pasa basta tempo tras di un computer. Alabes bo por mira cu hopi perfil falso a wordo traha riba rednan social, loke a duna oportunidad pa crea relacionnan cu no tabata mucho positivo pa e hobennan, y tabata te na momento cu ya ta laat cu nan a sinti cu tabata den e gara di un persona scondi tras di un falso perfil. Tabata y ainda ta dificil pa por duna ayudo na tempo na e hobennan cu por cay den e situacionnan aki.
“Conscientisacion riba indicadornan ta importante y awor hobennan ta bay haya ayudo na scol. Esey ta algo hopi importante”, prome minister a menciona.
Ayera riba e dia special aki na Cas di Cultura a introduci un pakete educacional pa scolnan secundario cu ta siña hobennan tocante traficacion y contrabanda di hende. Tambe tabata presente directiva di Stichting Educacion Profesional Basico (SEPB), Stichting Katholieke Scholen Aruba (SKOA) y Stichting Onderwijs van de Advent Zending (SOAZA).
“E pakete educacional cu ta keda lansa awe ta un prome paso den crea mas conscientisacion cerca nos hoben studiantenan. Usando e informacion inclui den e pakete lo stimula, ohala, debatenan sano riba e topico aki, crea conocemento necesario cu nan mester tin pa por atende cu e problematica aki den un ambiente mas educativo, pa nos hobennan por sa kico ta traficacion y contrabanda di hende, kico ta e indicador, unda nan mester acudi pa mas informacion”, prome minister a sigura.
Ta p’esey cu a pidi pa tur hende keda alerta y pa tuma accion ora algo no ta bon, pa comunica esey na instancianan concerni via e-mail of Facebook. For di awor por medio di e pakete educacional aki studiantenan tin un punto di contacto na scolnan tambe, unda nan por comunica nan sospecho y nan preocupacion mas facilmente.
Di mesun manera, minister di Enseñansa, Endy Croes a sigura cu poblacion criminal a crece na scolnan, mas tanto den e forma di bendemento di droga. Esey ta e proceso di cuminsamento di formacion unda e hoben na final lo wordo forsa pa cambia di bendemento di droga na scol pa un contrabandista di droga, sea nacional of internacional. “E conclusion aki ta uno hopi importante pasobra conocemento over di e manera con traficacion di hende ta manifesta su mes na Aruba, ta haci e combatimento di e crimen aki hopi mas efectivo, facil y posibel tambe”, el a sigura.
E pakete educacional aki cu a keda presenta no ta dirigi solamente na studiantenan di scolnan secundario sino tambe ta dirigi na docente, trahado y coordinador oficial, kendenan ta clave pa señala posibel casonan di explotacion sexual of criminal den studiantenan. “Nan tin contacto diariamente cu studiantenan y nan por capta señalnan preocupante y reporta esaki na tempo pa e posibel victima por wordo yuda”, minister Croes a señala.
For di un investigacion reciente cu CMMA a haci por conclui cu docente, trahado y/of coordinador social tin conocemento basico di e fenomeno traficacion y contrabanda di hende, pero mescos cu otro hende nan tin dificultad pa distingui kico e dos acto criminal aki ta precies y con pa reconoce e indicadornan di traficacion di hende.
“Explotacion hopi biaha ta parce otro crimen cu ta encera violencia of abuso. Hopi biaha e ta dificil pa dicidi si un caso ta encera traficacion di hende of ta violencia domestico, conflicto laboral of contrabanda di hende”, el a sigura.
Di su parti, Jeannette Richardson-Baars, coordinado nacional Mensenhandel Mensensmokkel Aruba, a comenta cu e atencion continuamente ta importante, pa motibo cu si hende ta keda keto y no tin atencion pa e fenomeno aki “nos ta bay perde e bataya”. P’esey mester keda riba dje, duna atencion continuo y ta algo cu mester haci hunto.
E trabao aki ta wordo haci cu diferente partners y departamentonan di gobierno cu a traha riba maneho y conseho pa asina combati traficacion y contrabanda di hende na Aruba, algo cu ta hopi importante pa tin riba papel debi cu si nan no tin esey, ta imposibel pa traha riba esaki.
Cuerpo policial, Ministerio Publico, plataformanan humanitario como NGOs, cada un di nan a traha y realisa proyecto, investigacion, ayudo na momento cu ta haya un victima. Richardson a gradici tur e instancianan envolvi pa nan cooperacion y a menciona cu Aruba ta un di e tiki paisnan unda un organisacion gubernamental ta traha cerca di NGOs y tin un bon relacion cu nan.
Ta trata di personanan cu a y lo asisti den e creacion di asistencia profesional pa e victimanan di traficacion cu atencion, pa nan necesidad y cu respet pa e trauma cu nan lo por a sufri, segun Richardson a menciona. Nan a realisa cu nan como polis of gobierno ta bay hopi den direccion di investiga y traha rapport, pero nan ta lubida cu tin un victima, un hende cu tin mester di ayudo y nan mester bay riba esey.
“Nan no ta hende cu ta victima di un robo, victima di traficacion di hende tin biaha cu nan ta presenta trauma y nan no por bay den manera normal pa haci un interview. E tin mas, e tin mester di algo mas. Den delaster aña nos a realisa esey y nos ta trahando duro pa yega na e punto ey”, el a expresa.
For di juni di aña 2021, CMMA y KMVEN a lansa e campaña nacional “Habri bo wowo”, e meta di esaki ta pa conscientisa pueblo di Aruba tocante e problematica aki, e campaña a wordo haci danki na e fondonan di Hulanda, den e prome fase nan a lansa un produccion local yama “Otro banda di lama”, un pelicula basa riba echonan di bida real, e campaña tambe a inclui informacion y propaganda na diferente medionan di comunicacion y tambe un website dedica exclusivamente dedica na e topico aki.
Den e siguiente y ultimo fase di e campaña, nan ta presenta e pakete educacional pa scolnan secundario y studiantenan den e categoria di edad di 12 aña pa 16 aña, CMMA y Ketenmanager Venezuela ta convenci cu ta importante pa tur hende den comunidad sa conoce e señalnan di traficacion y contrabanda di hende, incluyendo studiantenan di scol secundario tambe.
Scolnan cu ta den e piloto ta bay haya e pakete cu ta componi di tres modulo, esunnan cu ta bin despues por tuma contacto cu CMMA y e programa lo bira online tambe pa otro scolnan por download y por us’e, manera Richardson a expresa.