Manera ta custumber, e bishita di secretario di estado Szabó a bay den “tremendo ambiente”, asina semper e mensahe di nos gobierno ta. De paso ta referi na e aspectonan positivo cu e mandatario Hulandes a bin topa, cu sin duda algun ta basa den realidad. Sin embargo, tabatin asunto di discuti unda te awe gobierno di Aruba no a mustra avance, a pesar di e oferta Hulandes di apoyo, hustamente riba e punto aki. Ta trata di e mehoracion di administracion financiero den e aparato publico, cu despues di 9 aña di intervencion Hulandes te awe entre otro no por produci cuenta anual na tempo, mucho menos cuenta anual cu ta carga aprobacion di un accountant. Pero ta trata tambe di mehoracion dentro di henter e aparato, incluyendo fortificacion di e entidadnan di control existente manera Contraloria General y Centrale Accountantsdienst. Sin esey, pakico papia di mehora?

Den e rapport di evalucion cu Economisch Bureau Amsterdam, un oficina di investigacion Hulandes, a traha riba pedido di gobierno Hulandes, encuanto efectividad di e acuerdonan entre gobierno Hulandes y di Aruba, concreta den diferente protocol, ta resalta como punto mas importante cu a keda sin cumpli: e mehoracion y fortificacion cu mester a tuma lugar den servicio di impuesto, douane y administracion financiero. “Pa via di esaki un serie di mehoracion institucional no a keda realiza, cu ta esencial pa realiza e resultadonan di maneho directo, efecto social y consecuencia a largo plazo, cu a contempla.” E rapport ta expresa e speranza tambe cu “e actividadnan cu ta tumando lugar den cuadro di e Landspakket ainda por logra e mehoracionnan aki y cu esey logra e eficiencia di e supervision financiero den futuro. Mehoracion di administracion financiero ta di gran importancia pasobra esaki ta un condicion fundamental pa realizacion di e metanan di maneho.”

E pregunta ta: si pa Hulanda administracion financiero ta primordial pa por avanza, con por ta anto cu despues di casi un decada di intervencion riba e punto aki no a logra mucho? En general nos no conoce e gobernantenan Hulandes como hende cu ta bisa cu algo ta di primordial importancia, pa despues net riba e punto ey no logra casi nada… Esey ta hiba nos na un pregunta adicional: pakico gobierno di Aruba ta keda pone enfasis riba e logronan di supervision financiero, cu sigur ta presente, pero ta keda laga e punto di mehora administracion financiero un banda? Falta di recurso? Falta di un plan? O falta di voluntad politico? Falta di recurso , ni di un plan, no por ta e causa, pasobra aki ta unda Aruba por a haya amplio apoyo di Hulanda. Pakico esaki no a keda realiza anto? Nos mester conclui cu tabata en berdad e falta di voluntad politico. E prueba di esaki no ta solamente den e trayecto di mehoracion fracasa den e añanan aki, sino tambe den multiple incidente den e mesun añanan ey cu tabata mustra un desgana grandi pa realmente mehora y den cual a purba probecha di delaster un ocasion pa mustra oposicion contra loke Hulanda tabata propone den cuadro di e supervision. Esaki ta unda e diferente gabinetenan desde 2014 sigur tin algo en comun, unda cada vez tabata yega na firma acuerdo pa despues continua cu e ‘guera di trinchera’ pa evita cu e supervision logra algo. Y ta pesey exactamente riba e punto di mehora administracion financiero no tabatin avance, frustrando asina cualkier obhetivo strategico cu por tin. De paso a logra tambe cu te awe parlamento no por eherce su control riba operacion financiero di gobierno, loke no a topa nunca cu hopi critica di parlamento mes, dunando e impresion cu parlamento tampoco tabatin pura pa gobierno bin pone mas trabao nan dilanti. Cu e resultado cu Aruba a keda sin control financiero debido, mientras cu tanto gobierno como parlamento a probecha di e hecho cu mayoria di prensa tampoco tabata critica e caracter disfuncional di gobernacion den e sentido aki.

Nos tin e sentimento cu ainda nos no a logra splica pakico ta aparentemente asina importante pa no logra mehora administracion financiero. Kico ta e interes mas profundo aki? Segun nos esey ta cu, pa drecha administracion financiero, mester termina tambe cu e tur mal practica cu ta scondi tras di e maneho financiero deficiente, cu tin nan raiz den corupcion y nepotismo, cu ta hopi mas dificil pa oculta den un administracion corecto y transparente, cu ademas mester pasa den man di un accountant externo, cu no tin motibo pa kima su dede cu tapa asunto cu no por soporta luz di dia. E interogante grandi awor ta, con e asunto aki ta bay sigui. Tin un acuerdo provisional tocante un ley di supervision di Reino, cu facilmente por resulta den un cueba yen di colebra, sin resultado promer cu eleccion na 2025. Despues ta bin otro gabinete y, independiente di su composicion, lo tin grito pa para keto un rato y no sigui inmediatamente cu e labornan di reforma. Cu resultado cu por bira 2026/2027 pa nos mira un ley di Reino na vigor. Esey mester ta un problema? Absolutamente cu no, henter e mecanismo di control ta hinca ‘lock, stock and barrel’ den e ley di supervision local. Ta Hulanda mes a keda hunga wega ‘suave’ cu gobierno di Aruba envez di pone mas presion pa mehora e administracion, si nan mes ta reconoce esey como fundamental pa por carga otro aspecto di mehoracion. “Time will tell’ si gobierno Hulandes nobo lo logra esey…