Nos ta yegando na fin di e aña parlamentario, significando menos actividad politico den e proximo simannan. Sin embargo, tin algun tema legislativo cu tambe den e proximo tempo lo keda exigi atencion. Un di nan ta e nombramento di un ombudsman, un decision cu parlamento mester tuma, despues di a haya e propuesta di e tres presidentenan, di Conseho Consultivo (Raad van Advies; RvA), di Contraloria General, y di Corte di Husticia di e Islanan.

E ley di Ombudsman, cu despues di un berdadero odisea, el a keda aproba na 2020 caba, finalmente a yega asina leu cu ta bay dicidi cual di e tres candidatonan proponi pa e comision lo bira e Ombudsman. Aki ta cuminza caba un problema enteramente di propio fabricacion, pasobra den e consulta supuestamente confidencial nomber di e candidatonan a bira conoci. No cu e nombernan lo no a bira conoci finalmente, pasobra di tur manera mester trata e asunto publicamente den Staten. Sin embargo, no ta bon cu awor caba ta conoci ken nan ta y tur tipo di comentario encuanto nan carera y reputacion ta cuminza haya nan propio bida. Tur esaki ta kita atencion di e proceso den cual mester tin cierto confianza cu e ilustre trio lo sa loke nan ta haci y a scoge bon.

Es mas, nos politiconan mester tabatin e sano huicio pa evita tur e baina aki, si nan a opta pa sigui un bon tradicion di nos legislacion, lagando e decision di nombramento pa e ilustre comision mes. No lo tabatin e debate politico cu ta bay tuma lugar awor. E tradicion na cual nos ta referi ta loke ta stipula den e ley cu ta regula nos eleccion, unda dos di e mesun personanan di alto prestigio aki, presidente di Corte di Husticia di e Islanan y presidente di Contraloria General, ta nombra presidente y vice-presidente di Conseho Electoral. Nunca tabatin problema cu esaki, es decir pa publico; pa varios politico si cu semper tabata desea cu ta nan ta nombra den e tipo di funcion aki. Pues ora mester a traha e ley di Ombudsman, nos por a anticipa cu nos politiconan tabata desea un voz decisivo den e nombramento. Pa colmo, no a stipula cu lo tabatin mester un mayoria di dos tercera parti, loke lo a preveni nombramento netamente segun gusto di e mayoria gubernamental di e momento ey; lamentablemente diezun voto lo ta suficiente pa nombra.

Como si fuera esey no ta parce suficiente, e ley ta stipula cu e comision mester entrega tres nomber, aki atrobe pa please e politiconan pa sinta delibera cual di e candidatonan ta conveni nan mas, unda tur tipo di consideracion fofo por ocupa espacio cu nan no mester a haya. E ley no ta stipula cu e lista di tres nomber tin un secuencia cu ta indica un preferencia di e comision. Esey ta parce nos logico tambe, aunke esey ta e logica repudiable di nos politiconan, cu a diseña e ley asina pa nan por sinta hunga cu e nombernan.

Awor no mas, cierto di nos politiconan talvez ta cuminza mira pakico den añanan 50 di siglo pasa berdadero sano huicio tabata reina, y a dicidi pa no duna e politiconan mes un voz den e tipo di nombramento importante aki, cu e meta explicito di duna e ocupante di e puesto ey un cierto libertad pa actua segun ley, y no segun deseo di esun cu ta gobierno ehecutivo di e momento. Nos por a mira e valor di esaki, por ehemplo durante entrega di lista na 2013 unda tabatin cierto iritacion cerca e promer ministro, pasobra e no por a ordena e presidente di Conseho Electoral pa organiza entrega di lista segun su pensamento. E contesta tabata simple: “It’s not your call.”

E consecuencia di tur esaki ta cu nos lo haya un nombramento di un Ombudsman, cu desde promer dia ta ser mira como e ‘mucha manda’ di gobierno, pasobra ta obvio cu e mayoria gubernamental actual ta bay nombra esun cu nan ta desea. Y esaki mientras e funcion ta exigi hustamente cu e persona aki na tantisimo momento y ocasion mester enfrenta gobierno, cualkier cu ta ocupa e posicion ey. Esey no ta tur pasobra ainda nos no a yega na e parti di ehecucion di e trabao mes di e Ombudsman, y e Ombudsman pa Menor. Si awor caba ta reina e mentalidad di ‘esey ta nos ombudsman, ta nos a pone ey’, anto esey no ta yuda pa nada pa crea un ambiente positivo pa e Ombudsman haci su trabao. Aki ta importante enfatiza e obhetivo di crea un ‘protector di pueblo’ cu ta purba logra cu e ciudadano, cu ta haya su mes den problema cu gobernacion, y cu den esey no ta haya e trato riba cual e tin derecho, o no ta logra haya e respuesta cu e tabata desea o mester di gobernacion. Con ta bay crea un ambiente positivo den gobernacion pa cu e Ombudsman, si e persona ta ser trata como un persona ‘cu nos a nombra, anto e no mester bin maha’? Y no bin bisa cu esey no lo sucede, el a yega di pasa caba na otro pais unda hende den gobernacion no kier compende cu e Ombudsman no ta solamente defende derecho di ciudadano, pero cu e obhetivo tambe ta pa mehora gobernacion mes, haciendo esaki mas beneficioso pa e ciudadania. Cu e ley mal pensa y mediocre aki, ta duna prioridad na interes politico partidario, y no na interes general.