Na un tono firme y decidido e mandatario encarga cu e empresa nacional di transporte publico, Arubus NV, a anuncia retiro di e director di e empresa, cu a haya un sucesor di biaha tambe. A gradici e director saliente pa su contribucion na e compania, pero esey no ta kita cu lo ta interesante pa sa con e asunto di retiro aki a bay. Como representante di e accionista unico di e compania, Pais Aruba, e mandatario lo mester a convoca un reunion pa atende e asunto, unda cierto formalidad lo mester a keda cumpli.

E convocacion di e asamblea di accionista aki mester tabata yama na e manera corecto y den e reunion ey lo mester a duna oportunidad na e director pa hiba palabra pa duna su punto di vista. Esaki ta parce algo normal y esey e ta tambe, pero den pasado recien gobernacion tabata comete pifia imperdonable den e tipo di asunto aki. Fresco den nos memoria a keda e caso di e director di WEB Aruba NV, cu a keda retira sin siquiera cumpli cu e formalidad di scucha e persona den e asamblea. Ta Corte di Husticia despues a bati tanto e huez di Promer Instancia y gobierno, mas specificamente e ministro encarga cu energia di e tempo ey, riba nan man pa no a respeta e normanan di bon gobernacion, cu ta exigi tal procedimento durante e sesion di accionista. Pa ta mas specifico den e asunto aki, no ta asina cu un empresa mester tin un codigo di ‘good governance’ introduci y aproba dentro di e entidad. E ta algo cu segun tradicion y hurisprudencia Hulandes ta considera “algemene beginselen van deugdelijk bestuur”; principionan general di bon gobernacion o administracion, cu por cierto tabata existi caba pa mas cu un siglo, specificamente pa sector priva, es decir hopi antes cu e actual ola internacional di ‘good governance’ den sector publico. Den e caso hudicial na cual nos a referi, tambe e huez di Promer Instancia a haya critica pisa di su coleganan di Corte, pasobra el a bay na fabor di gobierno ignorando e pasonan importante cu gobierno a salta den nan apuro pa percura cu e director tabata para pafor ASAP. Nos no ta bisa cu den e caso actual e asunto a bay asina, pero ‘just in case’, ata un punto pa atende den un eventual caso den corte.

Pero, ban tira un vista riba e situacion di e compania mes. Segun e mandatario, e compania ta bancarota, segun varios autoridad, manera Contraloria General y e accountant involucra. Nos no tin ningun duda di esey, pero lo ta interesante pa sa di ki forma? Manera e informe reciente di ARA a menciona, tin varios entidad cu tin como acreedor principal e propio accionista unico, Pais Aruba. E companianan den problema ta tene nan situacion financiero malo scondi, kedando sin paga e diferente impuestonan cu nan debe gobernacion. E informenan di accountant cu a bira conoci den e caso di Serlimar algun aña pasa a demostra caba e enfermedad cronico aki di e empresanan estatal, y Arubus no ta un excepcion. Sin embargo, parlamento ta sigui vota ‘pro’ pa mas subsidio, mientras no tin e cifranan necesario riba mesa. Aki ta parce cu Staten mes no tin un nocion di kico ta ‘good governance’ aprobando subsidio sin sa siquiera kico ta pasando, ta contribui na e practica gubernamental aki. Esey ta trece nos na un pregunta dirigi na e ministro encarga: despues di tres aña na mando, porfin a ‘descubri’ cu e compania ta bancarota? O tabata algo cu e por tabata sa desde e dia cu el a asumi responsabilidad? Si tur hende mas o menos informa na e isla aki tabata sa esey pa varios aña caba, kico ta e diferencia awe, y mas importante, nos por haya sa porfin kico ta bay haci? Kita director for di su puesto ta solamente un bon inicio, si por indica ta kico ta bay cambia den e compania, y pakico esey no por a tuma lugar algun aña pasa caba?

Hecho ta cu loke nos a mira na maneho den e tres aña aki, no ta cos di gaba. Nos no a mira ni tende nada di un plan bon structura pa atende problema di e compania, ni mas en general un plan pa desaroyo di transporte publico. Y ta e plan general ey mester defini kico ta bay haci cu Arubus y kico ta e cosnan cu Arubus no por haci. E problema strategico cu Aruba tin, den tur caso cu tin di haci cu infrastructura, ta e plamamento di e poblacion riba un superficie asina grandi. Loke normalmente lo a biba den un ciudad di cinco pa cinco kilometro – 25 km2 – cerca nos ta plama riba 100 km2. Esaki tin consecuencia grandi pa transporte publico adecua y pagable, pasobra bo no por mantene un red di servicio, cerca di cliente y frecuente, y sigur no si ta sigui core cu bus grandi cu gran parti di dia ta core casi bashi, sin un frecuencia adecua. E pregunta ta masha simple: ki dia nos ta bay tende o lesa cu e ministro encarga ta consciente di e problemanan stuctural aki y ta bay atende nan. Y esaki tumando na cuenta cu bus t’ey pa esnan di menos recurso… Esaki tin dos consecuencia: Uno, bo no por mata nan cu prijs. Dos: sin servicio frecuente y mas diversifica bo no ta yuda ningun hende. Despues di tres aña, ta totalmente desconoci ainda unda e mandatario aki kier hiba transporte publico…