Kico tin di celebra, encuanto e metanan di desaroyo sostenible (Sustainable Development Goals; SDG) di Nacionnan Uni pa 2030? Esey ta e pregunta cu nos lo trata di contesta, como reaccion riba un carta di directora di Departamento di Relacion Exterior, cu ta haci un yamado pa “celebra” loke a ser haci te na e momento aki den cuadro di preparacion pa logra e metanan aki. Den e carta mes ta menciona cu falta poco – 7 aña – pa cumpli cu e obhetivonan – voluntario – cu Nacionnan Uni a pone pa tur pais.

Loke nos a mira te awor por resumi den un solo palabra: anuncio. A comunica na varios momento “cu ta bay haci algo” pero concretamente nos no a mira nada ainda di ehecucion di plan cu ta cubri cualkier di e 17 diferente metanan formula pa Nacionnan Uni. Ni siquiera nos a mira algo di cierto priorizacion entre e metanan, pasobra no ta asina dificil pa comprende cu como pais chikito atende tanto meta na mesun momento ta bira un desafio grandi.

Ademas nos no a mira nada di elaboracion riba e diferente temanan, tumando na cuenta e actual situacion na Aruba pa diferente tema. E medio aki ta practicamente e unico cu varios aña pasa a cuminza cu su propio analisis di e situacion na Aruba pa varios meta, no tur, y a duna varios ‘update’ despues riba esakinan. Y como cu redaccion di e medio aki ta sumamente interesa den e temanan aki, cu placer lo nos a publica loke lo a keda produci te awor, pero nos no a mira nada… Pues si tin algo ta sucediendo den gobernacion, lo no ta nada straño cu tur esey ta tumando lugar den e ambiente di secretismo tradicional, lagando e comunidad sin nada pa traha ariba, y mucho menos pa celebra anto… Sin duda algun lo ta reportando si na e instancianan pertinente internacional di loke ta mero ‘intencion’ y ‘plan’, loke na e nivel ey lo por conta cu aprecio, hasta aplauso, pero e pregunta ta kico e comunidad aki tin di haci cu un proyecto cu ta tumando lugar den scuridad gubernamental, mientras ta e meta explicito di Nacionnan Uni cu ta hustamente e consulta y envolvimento di comunidad ta un di e obhetivonan principal cu kier logra cu e proyecto aki, pa e por tin un efecto positivo mas grandi posible. Aki nos por señala caba un fayo grandi den e manera di opera, unda gobierno lo ta den e impresion cu ta simplemente un cuestion di pone poco ambtenaar anonimo traha riba e asunto aki, y ya, ta cla! O por ta cu e carta aki tin su aspecto positivo den e sentido cu por fin tin hende a lanta for di soño y ta kere cu den 7 aña ta bay haci milagro ainda.

Y laga nos di biaha kita un posible mal entendido for di caminda; esey ta cu no por simplemente conta kico gobierno tin planea pa haci riba e diferente terenonan, sino cu e pregunta clave ta: kico ta desea di logra, y kico ta factible pa logra, pa aña 2030 y cu ta un aporte sustancial y explicito na desaroyo sostenible?

Sin embargo, nos no ta desea di laga e asunto aki na solamente critica riba loke a keda invisible pa comunidad y medio di comunicacion. Por ehemplo, ban elabora riba e prioridadnan cu por pone nos dilanti pa 2030, cu por tin e mayor impacto positivo, o cu ta asina importante cu no por considera nan postergacion.

Un meta absolutamente importante ta: combatimento di pobreza. Esaki ta importante pa varios motibo. Uno ta cu ta imposible pretende di tin un sociedad prospero si parti di bo poblacion no ta comparti suficientemente den e prosperidad cu e pais ta brinda. Loke nos por observa cu, a pesar di e recuperacion economico remarcable, e properidad ey no ta toca tur hende y tur famia. Empleo adecua ta un factor importante, pero cu esey no a resolve otro problema relaciona cu pobreza, manera falta di vivienda pa famia di recurso limita. Atencion pa esey actualmente? No, en cambio nos ta mira gobierno promoviendo un proyecto grandi pa hende cu cartera grandi cerca di e zona hotelero…

Pero, pa bolbe na e asunto di pobreza mes; un di e consecuencianan clave di pobreza ta mal nutricion. Nos conoce caba proyecto priva pa alimentacion na scol y esey ta di aplaudi, pero gobierno a yega di contempla mehoracion structura di alimentacion percurando pa un programa di extension di orario di scol, combina entre otro cu alimentacion por lo menos dos biaha pa dia durante henter siman? Nos no lo ta e promer pais pa haci algo asina. Esaki de paso lo contribui na resolve e problema social grandi di e falta di supervision riba hoben den e oranan despues di scol, unda hopi mayor no ta disponible pasobra nan ta traha.

E problema cardinal cu nos por señala ta cu nos no ta mira ningun plan coherente y incluyente, cu ta atende e desaroyo riba diferente tereno ni den sentido general, ni mucho menos pa loke lo kier logra pa 2030. Ni pa e aspecto primordial, cual ta e desaroyo economico basico, nos no ta mira nada cu ta desvia di e ruta pa desastre, di crecemento continuo di turismo di masa, cu no tin absolutamente nada di haci cu ‘desaroyo sostenible’. Pues, ta kico kier logra pa 2030, y kico kier celebra faltando 7 aña? Nan mester conta nos ainda…