Recientemente, Inspectie Volksgezondheid Aruba (IVA) a actualisa e guia y maneho pa dunadonan di cuido reporta tur abuso y maltrato, incluyendo abuso sexual, e cual no ta permiti caminda tin un proceso pa atende cu esakinan.

E definicion di violencia den e relacion di cuido, di acuerdo cu e memorandum di splicacion di articulo 8, lid 1, sub b di LKIG, ta indica cu esaki ta e caso cu: “abuso, pero tambe casonan di abuso sexual cu ta envolvi un dunado di cuido of un cliente ta envolvi.”

En general, esaki ta conta pa un cliente, un dunado di cuido y su personal cu ta den un posicion dependiente y vulnerabel.

Casonan di abuso den e posicion aki door di of den e organisacion di e dunado di cuido pues mester wordo reporta na Inspectie Volksgezondheid mas pronto posibel, como cu nan por ta indicativo di abuso serio door di e dunado di cuido y ta forma un menasa serio pa e calidad y reputacion di cuido di salud.

Conforme articulo 2:208 lid 2 sub c y 2:254 di Codigo Penal di Aruba “E ta castigabel pa cualkier hende cu ta traha den cuido di salud cu comete acto sexual cu un hende cu, como pashent of cliente, a confia su mes na su yudansa of cuido of e persona cu menasa di violencia of un otro acto, dirigi contra e suheto mes of un tercer parti, ta obliga e otro aki pa haci, pa no haci of pa tolera algo.”

E Inspeccion di Comportacion Sexual (SGOG) ta duna splicacion pa cada forma di violencia (verbal y fisico).

E ta un comportacion cu ta surpasa e limitenan, incluyendo:

• Mensahenan, comentarionan, accionnan sexualmente inapropia, etc.

• Kitamento di paña innecesario.

• Examinacion interno y externo innecesario.

• Agresion sexual.

• Violacion.

E comportacion aki ta sosode tur caminda den sociedad y pues tambe den cuido di salud. Mal conducta sexual, ademas di otro forma di violencia, nunca ta permiti den e relacion entre un dunado di cuido y cliente.

Dicon reporta violencia den e relacion di cuido na IVA? Banda di e obligacion di dunadonan di cuido pa informa situacion di violencia den e relacion di cuido di salud na Inspeccion a base di e Ordenansa Nacional di Calidad den Cuido di Salud (aki despues LKIG), dunadonan di cuido ta responsabel pa duna bon cuido.

Cuido sigur no ta referi solamente na e aspectonan medico, pero tambe e aspectonan social: e ta tocante un relacion di cuido sigur. Un bon relacion di cuido ta basa riba confiansa y seguridad. P’esey e cliente mester por depende riba e experticio di un dunado di cuido. Tur dunado di cuido (como responsabel na final) mester por atende cu e cliente cuidadosamente, cu experticio y profesionalmente.

E tres pilar di un relacion di cuido sigur ta: 1. Conscientisacion 2. Prevencion 3. Intervencion.

Kico ta sucede despues cu a meld?

Si e dunado di cuido acusa ta traha den di un instituto di cuido, e institucion mester haci su mes investigacion riba e incidente y entrega e rapport di investigacion ‘violencia den e relacion di cuido’ via meldpunt@iva.aw.

E investigacion mester ser completa den un maximo di 10 siman. E investigacion di e dunado di cuido mester enfoca riba e calidad y seguridad di e cuido cu ta ser duna. Ademas di un analisis profundo, mester pone atencion special na e pilarnan di un relacion di cuido sigur; conscientisacion, prevencion, intervencion.

Si mester di mas tempo pa haci e investigacion, por pidi posponemento via e mesun e-mail menciona anteriormente. Un motibo pa pospone mester wordo indica hunto cu e fecha riba cua bo por entrega e rapport.

Posibel motibonan pa pidi un pospone ta inclui: un evento complica den e cadena di cuido di salu of cu mester trece experticio di pafo. Mester entrega un peticion pa posponemento dentro di e periodo di investigacion di 10 siman. E persona lo ricibi un mensahe di IVA si nan ta bay di acuerdo cu e posponemento.

Inspeccion ta spera cu e investigacion lo ser haci a base di e exigencianan di investigacion cu Inspeccion ta pone pa un investigacion asina. Un reconstruccion di e sucesonan y un analisis di e hechonan ta importante.

Kico por haci realmente como un dunado di cuido di salud? Riba ki base a establece e hechonan aki? Por ehempel, tin testigo, e-mail, mensahe di WhatsApp of potret? Ademas, nan kier sa kico como dunado di cuido a haci y lo haci pa mehora e seguridad di relacionnan di cuido (e efecto di siñamento). Tambe Inspeccion ke sa si tin un maneho specifico existente caba riba esaki y di ki forma a atende e tema aki den pasado.

Tambe ta importante pa un comision experto y independiente investiga e suceso metodicamente y sistematicamente (por ehemplo un comision di emergencia). Caminda ta posibel, laga e investigacion conduci door di un ta componi di representantenan di tur disciplina envolvi.

Tambe ta responsabilidad di e director pa zorg pa e contenido di e resultadonan ta wordo comparti cu e cliente y e dunado di cuido envolvi.

E proceso di investigacion mester ta adecua y cuidadoso, cu deficiencianan identifica mester conduci na medidanan di mehoracion formula pa SMART (Specifico, Midibel, Aceptabel, Realistico, Liga na Tempo), cu ta ser ratifica door di e director.