Segun un publicacion e siman aki di Fondo Monetario Internacional (IMF), riba e fecha di finalisacion di e plaso dia 24 di juli 2023, e hunta ehecutivo di Fondo Monetario Internacional a conclui e discusionnan relaciona cu Articulo IV cu Reino Hulandes – Aruba.

Actividad economico a recupera fuertemente. Producto Interno Bruto (GDP) real a crece cu 27.6 porciento y a expande mas, cu 7.3 porciento na 2022, reforsa pa e recuperacion di yegada di turista despues di eliminacion di restriccionnan introduci durante pandemia.

Inflacion a modera y tabata 4.9 porciento na april, impulsa pa prijs di energia y cuminda importa y e aumento di tarifa di electricidad y awa na augustus 2022.

E tasa di desemplea a reduci na 6.6 porciento na juni 2022 y ta parce di a cay mas ainda den e lunanan subsecuente. Sector bancario ta keda bon capitalisa, likido y rendable. Banconan ta liderando na un velocidad slow na 2022, cu a pick up na comienso di 2023.

E recuperacion fuerte di turismo a contribui na mehora mas ainda e posicionnan externo y fiscal. Debe publico a reduci.

Ta spera cu economia ta bay crece na un velocidad modera na 2023 mientras e recuperacion post-pandemia ta disminui. Ta spera cu inflacion ta bay desacelera cu reduccion den demanda domestico y prijs mas abao internacional pa commodities.

Ta spera cu e balans fiscal ta bay mustra un surplus na 2023 y a plaso medio, reduccion di debe di gobierno central na 71 porciento di GDP pa 2028.

E surplus den cuenta coriente ta proyecta pa reduci a termino medio mientras crecemento di turismo ta modera, cu averahe di 8.1 porciento di GDP. Reservanan di divisa ta spera pa keda adecua na rond di 7.9 luna di importacion total pa 2028.

Riesgo na e outlook ta inclina den caida. Un desaceleracion global mas pronuncia di loke a spera, specialmente na Merca, por reduci e yegada di turista. Cambio climatico ta un riesgo cu semper ta presente, tanto pa aumento den nivel di lama como pa fenomeno di tempo mas volatil. Na un nivel nacional, riesgo den e perspectiva ta relaciona en gran parti cu e posibilidad di un ahuste fiscal insuficiente – loke lo aumenta necesidad di financiamento y reduci e velocidad di reduccion di debe.)

Evaluacion di Hunta Ehecutivo

Economia Arubano a recupera fuertemente for di pandemia. Esaki ta refleha un regreso rapido di turista despues di eliminacion di restriccionnan introduci durante pandemia. Prijs global halto di energia y cuminda a reforsa inflacion, pero e efectonan aki awo ta revertiendo.

Na 2023, ta spera cu economia ta bay expande na un velocidad modera, y inflacion mester desacelera.

Riesgo pa e perspectiva ta inclina abao. E posicion externo ta evalua pa ta substancialmente mas fuerte cu e nivel implica pa politicanan deseable y fundamental. Revisionnan substancial na e GDP di 2018-19 ta mustra riba e potencial problemanan di midimento den e data di Cuenta Nacional y ta representa un necesidad importante di desaroyo di capacidad.

E plan pa reforsa politica fiscal na 2023 ta apropia, considerando e forsa di e recuperacion. E plan pa tene e gasto nominal actual na e nivel di aña pasa mientras ta introduci varios medida di impuesto pa aumenta entrada ta bay yuda mehora e posicion fiscal di e pais. Ta curasha autoridadnan pa rapidamente introduci e resto di e agenda pa reforma fiscal pa sigura cu por cumpli comodamente cu e meta fiscal di 2023.

Mester desaroya un plan di contingencia, pa activa esaki si e entrada ta cuminsa cay bao di e nivelnan asumi den presupuesto.

Surplusnan fiscal ta bay ta necesario a termino medio. Un BTW (value-added tax) di base amplio mester keda introduci pa reemplasa e sistema actual di impuesto indirecto, y tin espacio pa mehora cumplimento cu impuesto. Conteniendo gasto di salario, re-priorisando gasto riba bienes y servicio, y simplificando transferencia y subsidio, tur esaki lo crea espacio fiscal pa mehora e safety net social y aumenta gasto capital. E revision planea di gasto publico, asumi pa Banco Mundial, lo mester yuda den e esfuersonan aki.

Mester aborda riesgonan fiscal a largo plaso relaciona cu sistema di pension. Aumenta e tarifa di contribucion y/o reduci e tasa di reemplaso lo yuda reforsa e solvencia di e sistema.

Reforsa e marco di politica fiscal a termino medio lo ta hancra e caminda pa reduccion di debe. Un marco di presupuesto a medio plaso bon diseña – guia pa e anker di debe y clausulanan di escape pre-determina pa eventonan inespera – lo sostene disciplina y sostenibilidad fiscal. Tambe lo permiti autoridadnan comunica nan plannan a termino medio mas efectivamente. Un strategia sano di maneho di debe lo yuda mitiga riesgonan macro-financiero.

Ta curasha Banco Central di Aruba pa reduci e rekisitonan di reserva durante tempo. Cu reduccion di inflacion y reserva di divisa na nivelnan adecua, tin espacio pa reduci rekisitonan di reserva durante tempo pa evita cu ta desincentiva un profundisacion di intermediacion financiero.

Banco Central di Aruba mester keda alerta pa vulnerabilidadnan den sistema financiero. Monitoreo cercano di e standardnan di prestamo di real estate ta adecua. Introduccion formal di un limite riba e ratio loan-to-value y service-to-income di debe pa esnan cu ta fia, y un desaroyo mas leu di un marco di politica macroprudencial comprensivo lo yuda identifica y maneha riesgo.

Mester sostene e esfuersonan aki cu data cu ta miho, mas granular y na tempo, incluyendo riba institucionnan financiero cu no ta banco. Un maneho mas structura pa likides y test di stress di solvencia, cu ta mara firmemente na un variedad di escenario macroeconomico, lo ta valioso. Aruba mester move pa rapidamente adopta standard internacional Basel II.

Tin espacio pa mehora e marco anti-Labamento di Placa/Combati financiamento di terorismo (AML/CFT) y marco internacional di transparencia di impuesto. Esaki lo involucra reforsa cumplimento tecnico y e efectividad di e marco AML/CFT y resolve asuntonan relaciona cu implementacion di e standardnan di Organisacion pa Cooperacion y Desaroyo Economico (OECD) riba intercambio di informacion di impuesto.

Reforma den banda di suministro ta necesario pa aumenta crecemento potencial. Politicanan pa aumenta e balor agrega di turismo ta bay ta critico pa sostene crecemento a termino medio. Reformanan cu ta elimina obstaculo pa haci negoshi, promove mayor flexibilidad den mercado laboral, reforsa productividad y reduci gap di genero den mercado laboral, tur ta bay ta importante.

Ta curasha autoridadnan pa trece e marco di gobernacion den linea cu Convencion Contra Corupcion di Nacionnan Uni. Esaki mester inclui mehora e capacidad di Bureau Integridad, establece codigo di conducta pa ambtenaar, y rekeri declaracionnan detaya di activo di ambtenaarnan senior.

Aumento di resiliencia pa cambio climatico ta un prioridad. Un plan di accion concreto pa adaptacion lo yuda duna prioridad na inversionnan di infrastructura cu ta mehora e resiliencia fisico di areanan cu menor altura. E inversionnan aki mester ta incorpora den e marco general a termino medio. Mester acelera progreso den necesidadnan di adaptacion pa gastonan di cambio climatico y desaroya un strategia nacional pa resiliencia climatico.

Den siguiente edicionnan, Bon Dia Aruba lo continua expandiendo riba e rapport aki.