Mientras e plan di gobierno a keda un asunto pa anuncia ainda, presupuesto 2025 lo por keda cla na tempo. Nos atencion por bay anto na e desafionan mas importante den sentido general, cu gobierno sin duda lo bay topa den e periodo di gobernacion 2025 – 2029.
Nos por detecta awor caba cierto reto grandi, manera e estado di infrastructura en general. No mester pensa riba caretera so, sino tambe tur otro aspecto. Por ehemplo di pocesamento di awa di desperdicio, pa cual a set up un empresa estatal nobo cu apenas a cuminza opera, y ta desconoci den cual estado di avance e ta. Nan mester a sali busca financiamento mientras gobierno den ultimo añanan no tabata ni cumpli cu nan propio plannan di inversion, mientras e recursonan necesario tabata presupuesta. Manera CAft a declara na cierto ocasion, gobierno por a haci uso di e surplus realiza pa financia e renobacion di e sistema di purificacion, pero a opta pa usa e recursonan pa otro asunto. Nos lo haya sa dia e cuenta anual 2024 keda publica, pero talvez mester spera varios aña pa haya esey pa mira, si no logra mehora e infrastructura financiero di gobernacion mes.
Tambe gobierno saliente a anuncia un fondo limita extra pa drecha y renoba caretera e aña aki, pa gasta na asfalt y labor, pero cu no ta contempla un plan mas general di mehoracion di nos vianan publico pa loke ta acceso pa peaton y wheel chair, y esey no solamente den e areanan turistico. Mester considera cu no ta solamente turista tin e derecho di cana sin trompica kibra pia; e ciudadano tambe ta paga su ‘fair share’ di impuesto pa por cana sin peligro. Sigur si nos ta considera cu no por sigui duna prioridad exclusivo na auto, mientras cu un ciudadano den rolstoel apenas por subi caya, ta bira tempo pa un manera innovador di pensa encuanto berdadero progreso den infrastructura.
E gabinete entrante ta hereda di esun saliente un situacion leu di satisfactorio pa loke ta un concepto di mehoracion y rehabilitacion pa e centronan urbano, especialmente pa esun di San Nicolas. Na inicio di e decada di 2010 e gobierno democrata cristian di e mesun actual promer ministro a presenta un plan di desaroyo pa centro di San Nicolas, den dos version, un cu un refineria den operacion y un sin refineria, comprendiendo bon cla cu e refineria no lo tabat’ey pa semper y cu su realidad di ‘ohochi Siames’ cu e ciudad tabata impedi cualkier progreso no mara na e industria. Nos ta casi 15 aña mas leu y e luna aki por cierto tabata exactamente 13 aña pasa cu e refineria a cera su porta y pa motibo bon conoci. Despues e mesun gobierno ey te na 2017 a ilusiona gran parti di e ciudad cu e idea di reactiva e industria, mientras tabatin informacion concreto indicando e imposibilidad di e aventura, mirando circunstancia internacional desanimador di e sector industrial y e envolvimento di partnernan dudoso di Venezuela. Despues te recientemente nos a haya e capitulo di ilusion di otro color politico cu no a conduci na nada concreto y a costa Aruba placa cu mester a ricibi di e agrupacion empresarial Citgo, lagando nos cu e obligacion pa busca, pa propio cuenta, con desmantela e instalacion industrial aki y crea algo na su lugar. Ta di spera cu na ultimo momento no surgi atrobe un plan ‘fuera di serie’ pa reanima e morto aki, pa aki tanto aña nos ta den e mesun situacion di un avance fantasma cu nunca a tuma lugar.
Di otro banda, e situacion na San Nicolas, y tambe na Oranjestad, ta exigi urgentemente un manera di pensa totalmente diferente di desaroyo urbano y specificamente di vivienda popular, unda inversion den rehabilitacion di areanan completo den e casconan urbano lo mester tuma lugar. Esaki tambe cu e vision di realiza mayoria di urbanizacion nobo dentro di e areanan habita actualmente, pa por salba lo maximo di loke a keda ainda di nos naturaleza. E no ta algo imposible, pero e ta requeri e decision y tenacidad di un gobierno firmemente convenci cu por logra loke realmente no a sucede mas desde añanan 50 di siglo pasa, tempo cu gobierno colonial a realiza e proyectonan di bario di Dakota y esun similar na San Nicolas. Cualkier plan cu gobierno nobo presenta pa atende e asunto aki, e criterionan pa por cumpli cu e perspectiva di sostenibilidad t’ey caba pa midi seriedad y viabilidad di e plan aki.
Por ultimo, pa loke ta desaroyo den direccion di energia duradero y sostenible, suponiendo su inclusion den programa di gobernacion, por bisa cu e gabinete nobo ta hereda un tereno sin avance den hopi aña. Por conclui cu e unico proyecto grandi cu ta funciona ta e proyecto di molino na Vader Piet, cu a cuminza opera na 2008. Sigur mirando e hecho cu generacion di electricidad no por conta mas cu un produccion local di combustible manera heavy fuel oil, ademas di ta indeseable mirando futuro sin combustible fosil, y tampoco por conta cu un fase intermedio a traves di LNG. E segundo intento pa trece LNG na nos isla ya por considera un ‘aborto prematuro’, sigur mirando e desaroyo riba mercado internacional, unda proyecto manera Aruba ta resulta ‘demasiado grandi pa napkin y chikito pa paña di mesa’. Mientras tanto ta keda un interogante grandi pakico gobierno(nan) no a desaroya e opcion di energia solar na cas y empresa, un di e exitonan innovador na Europa cu ta garantiza stabilidad. Por algo será…