Un di e problemanan grandi y persistente cu cualkier gobierno lo mester atende na e momento aki ta esun di vivienda. Claramente, nos ta papiando di ‘atende’ y no di ‘resolve’, sabiendo con dificil y multifacetico e asunto ta. Esey no ta conta solamente pa nos, hasta pais manera Hulanda cu un atencion constante pa e problematica aki, ta actualmente confronta cu un escasez grandi di vivienda, y esey den tur categoria. E problema cerca nos ta cu sigur den e ultimo añanan, hasta riba tereno di maneho y mucho mas como co-inversionista, gobierno(nan) tabata sobresali pa nan ausencia.
Cu esey lo cambia cu e proximo gabinete ta keda na nan pa dicidi, en todo caso e urgencia t’ey y ta creciendo tur dia. Den consulta cu e sector di intermediario di bienes inmobil e formadornan a tuma nota di e obstaculonan cu nan ta mira pa un desaroyo mas sano di e mercado di vivienda. Kico lo bay haci cu e informacion ey ta algo cu lo mira despues. Sin embargo, ta importante mira e problematica aki den un contexto mas amplio, pasobra tin hopi cos pa tuma na cuenta y cu ta haci cualkier opcion bastante compleho.
Escasez di vivienda ta resulta di por ehemplo falta di maneho gubernamental, falta di tereno pa vivienda, falta di inversion den construccion di vivienda, vivienda converti den negoshi, acceso liber di no-residente den compra di vivienda local, y algun mas. Den ultimo añanan nos tur a ripara cu mas y mas vivienda, sigur riba e rutanan comercialmente interesante, a keda converti den edificio comercial. Mientras esey nunca ta evitable, hunto cu e benta di propiedad na stranhero, cu ta converti esakinan den ‘airbnb‘, ‘vacation rentals’ of otro nomber pa e categoria, a hiba na menos vivienda disponible pa e poblacion local. Te awor no tabatin un intento pa pone un paro, por lo menos parcial, na esaki. Si ta pensa cu esaki no ta posible, nos lo referi na e maneho cu Hulanda ta hibando desde antaño na nan islanan, curestriccion severo pa residencia y propiedad inmobil tambe pa nan ciudadanonan di costa firme. Por ehemplo, bo no por yega anto y cumpra cas na Texel y bay biba aya sin mas. Tin cierto condicion di relacion economico cu e isla. E restriccion cu nos conoce riba acceso na residencia desde exterior ta bin originalmente di e maneho Hulandes cu tabata existi pa tur isla, incluyendo esunnan den Caribe, considerando nan tamaño y vulnerabilidad pa asalto exterior. Nos gobierno(nan) no mester preocupa pa esey?
Otro tema ta e manera y grado cu gobernacion mester ta envolvi den crea vivienda, solamente como facilitador, entre otro pa tereno y regulacion, o como (co-)inversionista den costruccion/administracion di vivienda? Despues di e viviendanan popular construi di añanan 90 en adelante, a bin un paro casi general na participacion gubernamental den construccion di vivienda. Loke a cambia e paisahe di vivienda ta e crecemento grandi di apartamento, tras di vivienda priva y den compleho di apartamento di huur na persona cu no mester o no por paga un vivienda familiar. E pregunta clave aki ta si gobierno por sigui limita participacion na facilitador di tereno, hustamente na momento cu e papel ey tambe ta bira mas limitapasobra no tin tanto mas tereno pa emiti como erfpacht. Ta obvio tambe cu e situacion financiero gubernamental no a laga espacio, pero tampoco tin planificacion di un participacion mas activo den stimula creacion di vivienda, pa e sector grandi cu no por acudi na banco pa prestamo hipotecario. E presion riba mercado di vivienda ta expresa tambe den e demanda pa apartamento, cu por ehemplo na 2022 y 2023 a conoce inversion hopi mas grandi cu e den añanan anterior. Mientras inversion di vivienda a bolbe na nivel di 2019, inversion den apartamento a yega na 219% di e valor di inversion di 2019. Claramente un indicacion unda e mayor demanda ta, y esey ta den e mercado di vivienda cu pa hopi aña caba ta fuera di alcance di mayoria di pueblo.
Esaki ta trece pregunta specifico na mesa pa gobierno, en general pero specificamente pa e proximo gobierno, tambe en vista di e factornan limitante pa un maneho gubernamental coherente. Factor manera disponibilidad limita di tereno gubernamental pa vivienda, loke ta haci mas proyecto grandi den tereno di naturaleza o cerca di nan, practicamente imposible. Esey aparte di e pregunta si expansion urbano den tereno di naturaleza ta algo sensato pa haci. Ta parce cu alternativa, no uno facil, ta recuperacion di tereno gubernamental cerca di y den e casconan urbano tradicional. Aki tin suficiente di logra, pero na un costo bastante halto. Tur hende por comprende cu roza un tereno cu mondi y traha centenares di vivienda ta mas facil y mas barata, pero ainda nos kier bay den e direccion ey? Ta parce nos recomendable inverti den rehabilitacion di e centronan urbano antiguo, tambe pasobra nos mester hacie anyway.
Sin embargo, tur esey ta depende di capacidad gubernamental pa inverti. Un vistazo riba e cifranan financiero ta bisa nos suficiente, aunke esey no ta defini tur cos. Tin mas recurso financiero local disponible, entre otro di fondonan di pension cu mester haci inversion denexterior y local pa limita riesgo; tambe empresa manera banco y compania di seguro, cu por inverti, den un forma sigur cu e garantianan apropia. Si por a lanta un entidad pa administra awa di desperdicio, mester por tin un entidad cu valor di propiedad inmobil pa susenta su operacion. En todo caso, gobierno no por keda ausente den e asunto aki.