Fundacion Alzheimer Aruba a tene un conferencia di prensa ayera mainta pa informa e comienso di siman di cinta teal unda cada dia 21 di september ta ser recorda pa 22 aña caba. Ademas e fundacion a anuncia diferente actividad.

Melva Croes-Yanez ken ta fungi como presidente di e organisacion a expresa cu e actividad aki ta sirbi como conscientisacion pa comunidad unda 22 aña pasa nan a cuminsa cu nan prome caminata.

Un di e actividad ta bay tuma luga diadomingo awor 22 di september cu un misa di inauguracion di siman di cinta teal (of Teal Ribbon Week) na misa di Santa Teresita na San Nicolas pa 10 or di mainta.

E atencion durante e siman di conscientisacion ta bay enfoca principalmente riba e proyecto cu ta den proceso for di aña 2010 “Aruba Teal Alert” e cual ta encera tres dia di curso y training di participantenan di Aruba y di exterior.

Esaki ta un iniciativa di Fundacion Alzheimer Aruba y Dbs Productions di e Dr. Robert Koester conoci pa desaroyo di e proyecto “International Search and Rescue Incident,” cu ta e base di dato internacional cu ta compila informacion y ta analisa estadistica di buskeda y rescate di hendenan cu ta perde rond mundo.

“14 aña despues nos ta bolbe hacie pasobra cu e hendenan cu nos tabatin antes, hopi di nan a bay cu pension y tin hopi hende cu nan no ta activo, pero e trabou mester sigui. Nos mester tuma e hendenan aki cu ta cana perde y nan famia nan dignidad te na ultimo. E experiencia ora cu nos ta guianan, nan famia ta keda cu expectativa cu un dia nan ser keri por yega back,” el a bisa.

Nan ta ripara cu den ultimo 5 aña e hendenan ta perde y tin diferente di nan cu nunca mas a ser haya, Croes-Yanez a sigura cu ta 5 hende segun nan tin conocemento, sinembargo, nan a compronde cu tin mas hende perdi.

Pa preveni pa esaki sucede, nan a cuminsa cu un sistema di GPS pero esey no por a sigui pa motibo cu e tecnologia cu nan tabatin mester di dje no tabata disponibel pa nan e tempo ey. “Esey a pone cu nos mester a bandona e proyecto piloto. Nos tabatin dos GPS cu nos tabata usando na e momento ey,” segun loke el a conta.

Aworaki cu e proyecto nan kier certifica 40 persona den e curso di Dr. Robert Koester cu lo tuma luga dia 26, 27 y 28 di september enfoca riba buskeda y rescate di hendenan cu ta perde.

Croes-Yanez a bisa cu nan no por busca Polis pa yuda busca e personanan aki pa motibo cu nan ta pa investiga y despues di 48 ora despues nan por actua, “pero den e caso di e proyecto aki bo ta cuminsa mesora, pasobra cada minuut ta conta pa e personanan aki.”

Pa loke ta trata e cinta di color teal (blauw-berde) Croes-Yanez a splica cu esaki ta wordo considera como e di 3 cinta cu un nificacion simbolico na mundo, despues di esun di color geel (pa esnan perdi) y esun di HIV-AIDS color cora.

Durante tur siman di cinta teal, Fundacion Alzheimer Aruba lo keda enfoca riba proteccion di Adulto mayor afecta pa un of otro condicion (neuro) cognitivo (leve, modera, mayor, progresivo of reversibel) ademas di stigmatisacion, edadismo, discriminacion, exclusion, abuso, victimisacion, abandono y isolacion.

Tambe nan ta keda enfatisa cu tin maneho deficiente den cuido (incluso cuido medico) y violacion di derecho di Adulto Mayor. Nan tambe ta cuestiona e manipulacion di mente di e grandinan y violacion di norma y balornan socio-cultural pa probecho y/of beneficio personal, profesional, politico of financiero.

Rebeca Geerman ken ta boluntario di e fundacion a elabora riba aumento di casonan cu nan ta ricibi unda nan ta sigura cu “tin casnan di cuido cu ta laga hopi di desea, unda tin casonan unda e holor di orina ta yega, no ta tur pero pa nos tin un idea. Tin casonan di mayornan cu ta cay den casnan di cuido y despues nan ta fayece espontaneamente, famia no sa kico a sucede, e mama a cay y no tabatin supervision ni hende pa mira.” el a bisa.

Ademas, el a sigura cu nan a haya sa di casonan unda tur cliente den un cas di cuido ta haya sarna “nos ta mira varios caso,”Geerman a comenta.

Tambe tin casonan di yiunan cu ta abusa di nan grandinan en bes di cuida nan, nan ta usa nan placa,a maltrata nan, intimida nan y nan ta biba bao miedo, inseguridad, en special esnan cu tin Alzheimer cu no ta compronde kico ta sucediendo.

“Abuso ta scala di marca mayor, recientemente nos tabatin un caso unda e cliente ta bisa cu señora tin Alzheimer y ta usa mas cu 30 medicamento pa dia, pero ora mi a papia cu e señora, a resulta cu e señora aki no tin nada di Alzheimer, ora otro hende a duna un diagnostico ta depresion loke e señora tin unda cu e ta mira cu bida no t’ey mas pe.”

Nan ta ripara cu tin hopi caso di abuso di hende grandi cu ta bin cerca nan unda e personanan afecta no kier papia ni kier denuncia pa motibo di miedo di intimidacion of represalia di nan mesun yiu cu ta e abusador, pa hopi biaha.

Croes-Yanez a trece dilanti cu den algun di e casonan nan ta pidi e rapport di diagnostico pa haya sa si di berdad e personanan afecta ta sufri di Alzheimer pero mayoria di biaha nan no ta haya esey. “Ta un caminda di cruz pa hendenan haya of trece pa nos e informacion ey.”

E prome paso pa nan como fundacion por reporta casonan di abuso contra hende grandi ta Ministerio Publico, pa motibo cu Croes-Yanez a afirma cu si ta bay Inspectie Volksgezondheid Aruba (IVA) “eynan tin un sistema cu ta yama incidente melding, esey ta cambia cos completamente y ta encera por ehemplo, cu bo mester bay sinta papia cu e persona cu bo ta kere of bo sa cu ta haciendo cosnan no corecto, tin cu haci un comision y bay papia. Esey ta cosnan cu a mi ta yama ‘biramento di man’ y bo no por yega leu asina. Nos mester di un ley pa proteha e hendenan aki y riba esey nos ta trahando aworaki.”

Pero esaki no ta nifica cu nan no ta haciendo nada al respecto, nan ta tumando accion y mester tuma accion debi na e seriedad di esaki, pero pa trece esey dilanti nan mester di pruebanan of mester puntra Ministerio Publico pa haci un ‘orientatie onderzoek.’