Cu eleccion na december awor envez di juni 2025 como un realidad, nos por bay specula con e problemanan di conflicto y competencia entre e partidonan ta bay ta. Esey por mustra masha interesante pero no ta yuda hopi den e tarea informativo cu nos tin. Scoge un partido pa duna nan bo confianza ta un decision propio di cada un di nos; percura pa hende por haci nan escogencia a base di bon informacion ta otro asunto, cu nos ta tuma na serio y den e periodo di campaña aki lo recopila mas tanto informacion posible, cuminzando cu e panorama general pa e proximo añanan 2025 – 2028.

Den e periodo aki lo mester realiza gran parti di loke mester haci pa na 2030 nos por evalua positivamente unda nos a logra yega pa loke ta e desaroyo sano y sostenible, no solamente di nos economia, sino di nos comunidad. Esey ta haci cu nos no por contempla solamente e cifranan positivo di nos economia, pero lo mester tuma na cuenta ki influencia e desaroyo economico tin riba sociedad. Laga nos cuminza cu algun cifra general. Cuanto hende ta biba riba e pais aki? Segun cifra di CBS, na final di promer trimester di 2024 tabatin 107.780 persona registra na nos isla. Pero esey ta loke ta registra oficialmente na Censo. E grupo grandi di persona indocumenta no ta registra, pero facilmente ta entre 15.000 y 20.000, entre 12 y 15,5% di e poblacion total, contando nan acerca. En todo caso un grupo sustancial cu no por ignora den ningun planificacion nacional serio. Pakico anto practicamente nunca nan ta parti di e debate politico? Mayoria di nos politiconan ta kere cu ignora e asunto aki ta conveniente? No ta bira tempo pa sigur den tempo di campaña exigi un punto di vista di cada partido?

Pero tin mas pregunta pa haci relaciona cu e asunto aki. Por ehemplo: nos autoridadnan a cuminza duna e grupo aki un residencia formal den forma di permiso di estadia? Nos por mira cu e aña aki empleo ta creciendo rapidamente, hasta di tal grado cu ta imposible pa cubri esaki cu forza laboral local. Algun cifra: segun estadistica di SVB entre januari y september 2024 a mira un aumento di 2.053 empleo (+5,7%). E mesun periodo di 2023 (jan – sept) a mustra un crecemento di 1647 cupo (+3,9%). Den henter aña 2023 tabatin un aumento di empleo di 2.709 cupo di trabao (6,5%), unda por mira e aumento mas fuerte den ultimo parti di e aña, loke a continua den 2024. Asina anto nos por ta terminando 2024 cu mas o menos e mesun cantidad di empleo nobo, cu un total di alrededor di 5.500 cupo di trabao nobo na 2023 y 2024. Si tin asina hopi hende extra emplea recientemente, anto ainda dunador di trabao ta man na cabez, pasobra no tin suficiente hende pa ocupa e puestonan habri? Ta cuanto mas lo bin acerca anto den un economia cu ta creciendo asina fuerte?

Awor, claro cu di banda di nos autoridadnan, nos no ta papiando solamente di gobierno sino tambe di e institucionnan cu mester vigila y proteha nos economia…, y nos comunidad, nos ta tende nada mas cu elogio pa e crecemento economico, pero nada di con nos comunidad mester bay lidia cu e consecuencianan cu e crecemento aki ta causa. E simple pregunta cu nos lo mester haci ora politiconan bin di bishita pa haya bo voto ta: unda tur e hendenan aki ta bay biba? Nos ta sigur cu hopi di nan no ta bin prepara pa duna un contesta riba esaki. Muy probablemente nan lo bin prepara pa duna e discurso di semper, cu promesa cu nan no lo cumpli di ningun manera toch, mientras no ta atendiendo e problemanan grandi nos dilanti cu ta requeri un planificacion adecua, loke nos no ta mira di ningun manera actualmente.

Nos tin por ehemplo un problema pa no bira sarcastico ora nos ta lesa cu gobierno a bay conferencia recientemente na Antigua & Barbuda, lugar di encuentro di e iniciativa di Nacionnan Uni di Small Islands Development States (SIDS), pasobra aki mes nos no ta mira nada di e bunita metanan cu tur e oradornan sin duda algun lo a expresa. Nos no ta kere cu delegadonan di Aruba a bay adverti otro islanan, cu tin nos como heroe y campeonnan di turismo, cu nan mester tin cuidao pa no cay den e mesun trampa cu nos a cay aden; al contrario. Nos no ta mira nada ainda di cuminza atende tur e efectonan secundario di e crecemento turistico exagera y sin control, mientras cada rato nos mester tende e lema di ‘desaroyo sostenible’, dunando e impresion cu nan no tin ni idea kico esey ta encera. Aki tampoco ta trata di ‘rocket science’, pa cuminza e bunita lema significa desaroyo balanza. No cu esey ta yuda pasobra esey tampoco nan ta comprende. E problema fundamental cu e pais aki tin ta cu e unico cos cu berdaderamente ta conta ta cuanto placa por gana mas rapido posible, y tur cos mester hala un banda pa esey. Den un reunion mas di 10 aña pasa cu un ministro, a haci e pregunta con e ta mira e problema di 2.500 camber na Sero Colorado y e mas di 5.000 cupo di trabao pa cual nos no ta bay tin hende local. E contesta: “Anto nos ta importa nan, toch?” Ta ki futuro nos lo ta prepara si esaki ta e nivel di pensamento di hopi, no tur, di nos politiconan?