Ayera 22 di april mundo a para keto pa conmemora Dia Internacional di Mama Tera. E dia ta reconoce Tera y su ecosistemanan como e cas comun di humanidad y e necesidad pa proteha Mama Tera y pa mehora e medionan di subsistencia di hende, contraresta cambio di clima, y stop e collapse di biodiversidad.

Aña pasa tabata esun di mas cayente cu a yega di ser registra, e cherry riba e bolo den un decada di calor record rond mundo. Combustibelnan fosil, zeta y gas ta e contribuidornan di mas grandi na cambio di clima mundial, cu ta conta pa mas cu 75% di emisionnan di gasnan di invernadero mundial y casi 90% di tur emision di dioxido di carbon.

Segun e emision di gasnan di invernadero ta cubri Mama Tera, nan ta trapa e calor di solo. Esaki ta conduci na keintamento di mundo y cambio di clima. Aworaki mundo ta keintando mas lihe cu na cualkier momento den historia registra. Temperaturanan mas cayente cu tempo ta cambiando e patronchinan di tempo y ta strobando e balansa usual di naturalesa. Esaki ta trece hopi riesgo pa ser humano y tur otro forma di bida riba Tera.

Cientificonan di clima a mustra cu hende ta responsabel pa practicamente tur keintamento global durante e ultimo 200 aña. Actividadnan humano ta causando gasnan di efecto invernadero cu ta keintando mundo mas lihe cu ningun momento den por lo menos e ultimo dos mil aña.

Hopi hende ta kere cu cambio di clima ta nifica principalmente temperaturanan mas cayente. Pero en realidad e aumento di temperatura ta solamente e comienso di e historia. Como cu Mama Tera ta un sistema, cu ta conecta tur hende, cambionan den un area por influencia cambionan den tur otro.

E consecuencianan di cambio di clima awor ta inclui, entre otro, secura intenso, scarsedad di awa, candela severo, aumento di nivel di lama, inundacion, smeltmento di ijs polar, tormentanan catastrofico y bahada di biodiversidad.

Accion riba adaptacion ta crucial pa crea economianan robusto y comunidadnan mas sigur, awor y den futuro. E aña aki ta critico. Tur pais mester crea plannan di accion nacional nobo pa clima cu ta alinea cu limita e aumento di temperatura mundial na 1.5 grado Celsius – esencial pa evita e pio di catastrofe di clima.

Ta necesario pa tin accion tambe pa atende cu contaminacion, stop perdida di biodiversidad, y entrega e financiamento cu paisnan mester pa proteha e planeta.

Expertonan ta enfatisa cu Mama Tera ta urgi claramente pa un yamada pa accion. Naturalesa ta sufriendo. Oceanonan ta yena cu plastic. Calor extremo, candela di mondi y inundacion, a afecta miyones di hende.

Pa e motibo ey ta importante pa recupera e ecosistemanan. E ecosistemanan ta sostene tur bida riba Tera. Mas saludabel e ecosistemanan ta, mas saludabel e planeta ta – y su hendenan. Restaura e ecosistemanan daña lo yuda pa caba cu pobresa, combati cambio di clima y preveni extincion masal. Pero esaki ta posibel solamente si tur hende hunga un parti.

Cambiando sistemanan di energia di combustibel fosil pa energia renobabel manera solar of di biento lo reduci e emisionnan cu ta impulsa cambio di clima, pero accion mester tuma luga awor. Mientras cu un cantidad creciente di paisnan ta compromete na emision ‘Net Zero’ pa 2050, e emisionnan mester ser corta na mita pa 2030 pa tene keintamento bou di 1.5°C. Logra esaki ta nifica bahadanan grandi den e uso di carbon, zeta y gas: produccion y consumo di tur combustibel fosil mester ser corta cu por lo menos 30% pa 2030 pa asina preveni nivelnan catastrofico di cambio di clima.

Pa e Dia Internacional di Mama Tera aki, ban corda nos mes, awor mas cu nunca, cu nos mester di un cambio pa un economia mas sostenibel cu ta funciona tanto pa hende como tambe pa e planeta. Laga nos promove harmonia cu naturalesa y Tera, y uni na e movemento mundial pa restaura mundo.