Salud mental ta un tema cu hopi ta considera un tabu, un problema cu ta afecta persona di tur edad y cu por tin resultadonan catastrofico pa esnan cu ta sufri di e enfermedad aki, specialmente depresion. Recientemente comunidad di Aruba a keda sacudi pa otro caso di suicidio, di un hoben di apenas 17 aña di edad, cu ta trece dilanti un biaha mas e problema serio di enfermedad mental cu tin na Aruba.

Durante entrevista cu parlamentario y lider di fraccion RAIZ, Misha Raymond, el a remarca e importancia pa aborda e problema y a splica con e ta trahando pa implementa un plan di prevencion di suicidio.

Raymond a splica cu desde 2021 el a bin cu un mocion pa introduci un plan pa preveni suicidio, un punto cu ta ainda den su agenda desde e tempo ey. Pero lamentablemente e ta un problema cu ta den background y ta sali na cla ora un suceso grave pasa.

“Ta algo cu mi lo sigui pusha pasobra mi kier wak e wordo realisa. Mi ta keda wak e ta un “silent killer” den nos comunidad mi ta wak toch hopi hende ta sufri di e tipo di pensamentonan aki y e investigacion di STEPS a mustra cu 3% di comunidad tin e pensamentonan aki, pero solamente mita ta busca ayudo. Esey kiermen cu tin un grupo grandi eyfo cu no ta busca ayudo,” el a remarca.

El a indica cu recientemente tambe el a bolbe haci pregunta na e minister concerni, minister di Asuntonan Social y Husticia Rocco Tjon, pa wak con leu ta cu e proceso aki, pa wak kico ta e pasonan cu a wordo tuma desde 11 di november 2022 y ki dia Aruba por conta cu un plan di prevencion di suicidio.

Esaki ta forma parti di e parlamentario su enfoke, cual el a sigura ta y ta bay keda no solamente posicion di mucha, pero posicion di hende den comunidad y e desaroyo di hende.

“Mi ta haya e desaroyo financiero ta importante, e ta sumamente importante. Sin placa bo no por draai como pais. Pero sin bo hendenan tampoco y mi kier wak e desaroyo di nos hendenan haya mas prioridad pa loke ta e parti aki,” el a enfatisa.

Parlamentario Raymond a splica cu Respaldo ta e ultimo stacion ora cu trata cuido di salud mental. El a indica cu prome cu esey tin e dokter di cas, trahado social, Sociale Zaken, scol, Stichting Hunto, y den sistema nan tin un filter pa realisa of reconoce di biaha si un persona mester bay psikiatra of si mester di ayudo specialisa.

El a sigui splica cu den un caso na unda por ehempel e persona cu ta sufri di e enfermedad no ta conoci den e sistema, locual el a resalta ta hopi realistico pasobra tin hopi hende cu no ta conoci den e sistema di cuido, no ta ricibi e ayudo of guia cu e mester.

El a enfatisa cu esey ta nifica cu e problema di salud mental ta mas grave di loke e ta mustra pasobra e personanan aki no ta haya niun asistencia, ni ayudo necesario, nan no ta wordo mira manera pashentnan cu tin sintomanan cu mester ta alerta riba y esey, e Raymond a señala, ta nifica cu mester bin hopi mas informacion di kico mester ta alerta na dje.

“Esey ta cosnan cu mi a bringa pe den e mocion, pa no bin solamente cu un liña di 24 ora pa hende yama, bo mester tin campañanan di educacion, hende mester sa,” el a resalta.

E parlamentario a subraya cu tin un tabu tocante suicidio of tin un tabu tocante comportacion cu hopi no ta compronde, pero tabu no ta nifica cu no mester duna informacion of splicacion. “Cualkier hende por bisa mi ta reconoce cierto cosnan den mi ruman, mi yiu of mi mama, anto e ora bo por yuda, bo por habri e combersacion ey. Dus e ta importante si pa bin cu informacion dilanti pa informa nos comunidad kico ta e señalnan cu mester ta mas alerta cune,” el a agrega.

Den 2023 Gobierno di Aruba, DVG y demas partners a realisa e encuesta STEPS Aruba. E proposito di e encuesta aki tabata pa recopila informacion actualisa tocante e factornan di riesgo di enfermedadnan no transmisibel. Esaki ta inclui tambe salud mental y suicidio.

Durante e encuesta a puntra esnan cu tabata participa con frecuentemente nan tabata sinti molester pa e siguiente sentimentonan: sinti nervioso, ansioso of incomodo; no ta capaz di stop of controla preocupacion; sinti deprimi of sin speransa; y sin tiki interes of placer den haci cos.

E severidad di e sintomanan tabata clasifica manera normal, suave, modera y severo. E resultado di e encuesta ta revela cu entre e populacion Arubano, 17% a reporta nivel suave di sintoma di ansiedad y depresion, 4% a reporta nivel modera y 2% a reporta nivel severo.

Ora nos ta mira homber y muhe separa, mas di 25% di e muhenan a reporta sintomanan suave, modera of severo, compara cu 18% di e hombernan. Aunke edad no tabata relaciona significativamente cu reportahe di sintoma di ansiedad y depresion, grupo di edad mas hoben a reporta mas problema di salud mental cu grupo di edad mas bieu, tanto entre homber como muhe.

Den e encuesta a puntra tambe ken a considera seriamente intento di suicidio, of ken a haci plannan pa comete suicidio den pasado. E encuesta a revela cu casi 5% di e populacion Arubano a intenta suicidio den pasado, sin diferencia significativo entre sexo.

Pero si tin un diferencia significativo entre edad. E porcentahe mas halto di intento di suicidio tabata observa entre adulto hoben (18-29 aña), cu 8% di homber y 11% di hende muhe. Mientras edad ta aumenta, e intento di suicidio ta disminui.

Entre e populacion Arubano, 3% a considera intento di suicidio durante aña pasa, di cual 4% tabata muhe y 2% tabata homber. E cantidad di pensamento di intento di suicidio a wordo mira entre e adultonan hoben (18-29 aña). 4% di homber hoben y 7% di muhe hoben a yega di tin pensamento do suicidio durante aña pasa. Solamente 44% di e hende cu tabatin pensamento di suicidio a busca ayudo profesional.