Nos a keda sorprendi pa e actual discusion entre ministro encarga cu salud y un parlamentario opositor tocante e influencia negativo si of no cu e vacuna contra Covid-19 lo tabatin na nos isla. Nos sorpresa no tabata concerni e pregunta riba su mes, sino e manera con e debate aki a ser hiba te awor. E mandatario a scoge pa un confrontacion fuerte, poniendo enfasis riba e fuente cu e parlamentario tabata usa. Riba su mes ta bon cu e parlamentario ta pidi e datonan al caso di e periodo di e pandemia, pero pakico cu e fuentenan dudoso cu el a trece dilanti, cu no ta refleha opinion di henter parlamento Europeo? Nos ta kere cu pregunta den parlamento mester ta pa duna comunidad mihor informacion, loke den e caso aki no a ser treci dilanti.

Kico ta e caso? E parlamentario en cuestion a basa su preguntanan riba pregunta haci den parlamento Europeo cu a haya contesta di EMA (European Medicines Agency), unda ta trata di e efectividad di e vacunanan permiti den e Union y nan efectonan secundario. Den e preguntanan haci aki na Aruba e parlamentario ta aludi cu den e contesta di EMA e organismo aki lo ta declara cu e vacunanan permiti riba mercado Europeo tabata, segun e peticion di e parlamentario: “exclusivamente pa e inmunisacion individual. Absolutamente no pa preveni o reduci infeccion. Esaki ta devastador p’e gobiernonan cu a promove e campaña cu e mensahe di “bo ta hacie p’e otronan”. Honestamente, nos mester a hala rosea pisa y pensa bon kico pa skirbi aki. Asina leu cu nos conocimento cientifico ta bay, tur vacuna semper ta pa logra inmunidad di e persona vacuna, pero NO ta kita e posibilidad di infecta otro persona. Si por ehemplo bo a haya contagio via un persona, o di algun otro forma, na e momento ey e vacuna ta yuda e persona ey mes, pero ainda e por transmiti e virus pa otro persona. E reduccion di e contagio en general ta ser logra ora tin hopi hende vacuna, cu en todo caso no por contagia otro hende pasobra nan no tin e virus nan mes y no ta un fuente di contagio. E otro medidanan, di tapaboca, laba man etc ta yuda pa preveni e transmision mientras un persona mes ta inmuniza via vacuna. Nos ta na 2024 y despues di un avalancha di informacion den ultimo añanan ainda nos ta topa e tipo di falta di conocimento basico aki den nos parlamento?

Nos ta comprende e preocupacion di e parlamentario, cu un di e interogantenan cu a keda ta e efectonan secundario cu vacunacion por tin riba e poblacion vacuna. Nos tambe lo ta interesa di haya sa mas di esey, pero esaki ta exigi bastante investigacion detaya, pa cual nos pais no ta equipa y lo mester warda riba e paisnan grandi cu ta na vanguardia di esey. En todo caso, durante e peak di contagio na 2021, un mayoria di persona cu a fayece di, o relaciona cu Covid, tabata persona no vacuna. Esaki segun informacion duna na 2021 caba pa RIVM, for di dato recolecta pa autoridadnan local. Pa e minoria cu a haya vacuna y a fayece toch, lo tabata dificil bao di e circunstancianan di e momento, pa establece si e vacuna tabatin efecto secundario cu a contribui na empeoramento di estado di salud di e personanan aki, pasobra manera e mandatario a contesta, e personanan aki sin excepcion tabata padece di otro problema cronico di salud. Averiguacion a largo plazo di efecto secundario ta algo pa cual nos pais no ta equipa. Ta obvio cu den produccion di e vacunanan, mirando e gravedad di e pandemia, no a cumpli 100% cu e investigacionnan al caso pa detecta efecto secundario, anterior na duna permiso pa uso di un medicamento; tabata mas importante pa por dispone di e vacuna pa combati e pandemia. E investigacion ey semper ta tuma varios aña pa cual den e cayente di e pandemia no tabatin tempo. Claro cu e productornan di e medicamentonan aki debe mundo e follow-up necesario pa evaluacion di nan producto. Organismonan grandi manera di Union Europeo lo mester haci nan trabao den esey.

E parlamentario a haci pregunta tambe tocante e mortalidad aumenta na 2021, cu a mustra bastante mas fayecimento cu 2020 y e añanan anterior. No tabata tanto trabao pa e mes averigua cu den e añanan despues e cantidad di fayecimento a baha, pero a mustra toch un aumento mas halto cu 2020 y e añanan anterior. Mientras ningun aña promer cu 2021 a yega na nivel di 800 fayecimento, despues di e peak di 964 di 2021 nos por mira 879 na 2022 y 814 morto na 2023, cu ausencia di problema di Covid-19. Kico esey ta bisa nos? Uno, cu e aumento di fayecimento riba 800 pa aña no tin relacion cu Covid, pero si cu e aumento di e cantidad di persona di edad halto, cu tin en general mas problema di salud. Ademas, nos por mira un aumento di enfermedad cronico cu ta afecta tanto anciano como hende mas hoben. Atencion di gobernacion, y parlamento, mester ta dirigi riba e problemanan aki y lo ta recomendable pa e parlamentario dedica su tempo mas na esaki, haciendo pregunta na e mandatario concerni con ta avanzando cu e esfuerzonan pa mehoracion di e condicionnan general, pa preveni cu enfermedad contagioso ta haya oportunidad pa causa aumento di fayecimento. Esey ta mas importante cu repiti teoria di conspiracion aheno.