Banco Central di Aruba (CBA) a publica e siman aki e “State of the Economy” pa e prome nuebe luna di 2024. Den esaki, a destaca con aumento den turismo ta reforsa consumo y ta impulsa crecemento economico.

Den prome nuebe luna di 2024, economia di Aruba a demostra forsa continuo. Crecemento tabata impulsa pa e prestacion robusto di sector turismo, cu a mira aumento di entrada y un cantidad mas halto di bishitante for di Merca y America Latino.

E aumento aki di turismo, hunto cu aumento den demanda domestico, a mehora tur indicador di consumo. Proyectonan grandi di construccion, principalmente den sector turismo, tambe a contribui na actividad economico y a impulsa inversion.

Indicadornan di inversion tabata mixto, sinembargo, cu algun mustrando caida.

Fin di september 2024, e tasa averahe di inflacion pa 12 luna a baha na 2.0% for di 3.4% na fin di 2023, pa motibo di e reduccion den impacto di e aumento di tarifa di utility na augustus 2022, prijs mas abao pa compra di vehiculo, y un contribucion chikito di prijs di cuminda.

Servicio di comunicacion y mantencion di vivienda tabata e impulsornan principal di inflacion na september. E aumento den entrada di turismo a conduci na un fluho neto di entrada di Afl. 566.3 miyon den divisa den prome nuebe luna di 2024. Consecuentemente, pa fin di september 2025, reserva internacional tabata mas cu adecua segun midi di Banco Central di Aruba. Adicionalmente, entrada di gobierno for di impuesto a haya un boost for di e prestacion robusto di sector turismo, mientras mehoracion den condicionnan di mercado laboral y aumento di actividad economico a contribui na aumento den tur categoria di entrada di impuesto.

Actividad Domestico
Durante e di tres kwartaal di 2024, GDP real pa kwartaal a crece 4.8 porciento compara cu e mesun periodo di 2023 (Chart 1). Den e kwartaalnan anterior di 2024, crecemento di GDP pa kwartaal a alcansa 8.5% den prome kwartaal y 10.2% den e di dos, respectivamente. Esaki a conduci na un expansion real averahe di GDP di 7.8% na fin di september 2024.

Despues di recupera na 2021 y desacelera na 2022, crecemento a stabilisa pero toch a keda halto, alrededor di 8 porciento durante 2023 y e prome tres kwartaal di 2024. Den prome tres kwartaal di 2024, turismo a impulsa e aumento aki den produccion economico, pa motibo di un aumento significante den e cantidad di bishitante stayover (+16.4%) y di crucero (+13.2%). E aumento aki den sector turismo tambe a impulsa consumo y importacion, mientras inversion a duna señalnan mixto mientras algun hotel tabata cerca di keda completa.

Turismo
Te cu september 2024, mayoria di indicador relaciona cu turismo a mira expansion di dos cifra compara cu e mesun periodo na 2023 (Tabel 1). Bishitante stayover, pa anochi, di crucero, RevPar, y entrada di turismo tur a crece cu mas cu 10 porciento.

Mientras tanto, ocupacion di hotel y ADR tambe a exhibi aumento, maske na un velocidad mas modera. Entrada di turismo pa cada anochi a keda virtualmente sin cambio. Den contraste, e averahe di largura di estadia (ALOS) a reduci durante e periodo bao revision compara cu e prome 9 luna di 2023.

E crecemento fuerte den e cantidad di bishitante (tanto stayover como crucero) a impulsa otro indicadornan, manera entrada di turismo y anochi pa bishitante, durante e periodo bao revision (Tabel 1.) E cantidad di bishitante stayover a registra e crecemento mas significante entre tur indicador relaciona cu turismo, continuando un tendencia di aumento observa desde e di tres kwartaal di 2021.

E cantidad di bishitante stayover a aumenta cu 16.4 porciento, alcansando 1,082,471 bishitante, compara cu e prome tres kwartaal di 2023 (Chart 2). E expansion aki ta considera cuantioso ora ta compar’e cu e crecemento aña pa aña (YOY) pa e mesun periodo na september 2023 riba september 2022.

Durante e periodo menciona, e cantidad di bishitante stayover a aumenta cu 13.9 porciento.

Bishitante di crucero tambe a mustra un aumento durante e periodo aki, alcansando un total di 651,342 (+13.2%) compara cu 575,597 durante e mesun periodo na 2023. Maske ainda registrando crecemento fuerte, e aumento ta riba un tendencia normalisador ora ta compar’e cu expansion den cantidad di bishitante crucero pa e mesun periodo di 2023 y 2022.

Como resultado, entrada di turismo a aumenta na $3.1 biyon (+10.9%) y e anochinan total di bishitante tabata 8,257,671 (+10.8%). Similar na e tendencia observa den e cifranan pa bishitante crucero, e expansion den entrada di turismo y anochi total cu bishitante tambe a mustra señalnan di normalisacion despues di mira entrada di turismo crece cu 15.8 porciento na 2023 y 48.0 porciento na 2022, mientras e cantidad di anochi cu bishitante a bula cu 27.4 porciento na 2023 y 40.9 porciento na 222.

A pesar di e boost den e cantidad di turista, e caida den e ALOS ta mitiga e magnitud di e expansion den anochi durante e prome tres kwartaal di 2024. Te cu YTD september 2024, e ALOS a baha cu 4.8% compara cu e mesun periodo na 2023. Durante e prome nuebe luna di 2024, e ALOS tabata 7.6 dia, un reduccion for di 8.0 dia durante e mesun periodo na 2023 (Chart 3). Desde 2022, e ALOS a sigui un tendencia di reduccion pa e prome dos kwartaal di e aña, revertiendo na un tendencia di crecemento den e di dos mita di aña (Chart 3).

E aumento y caida consistente aki a continua den di tres kwartaal di 2024. Pa luna di september 2024 compara cu september 2023, un ALOS mas cortico (september 2024 cu 7.3 anochi vs september 2023 cu 8.0 anochi) a contribui na crecemento negativo di -3.7% den e cantidad di anochi pa bishitante.

Ademas, data di sector hotelero tambe a mustra indicacion di un boost den e sector. Pa e prome tres kwartaal, RevPAR a registra crecemento di dos cifra, den linea cu e data menciona riba bishitante. Ademas, ocupacion di hotel a alcansa 82.2%, un aumento di 6.4% riba 77.8%. Exhibiendo crecemento similar, ADR tabata $364.6, un aumento compara cu $343.3, resultando den aumento di 6.2%.

Durante e periodo bao revision, entrada di actividadnan di turismo registra a traves di e banconan comercial local a crece cu 10.9 porciento compara cu e mesun periodo na 2023. E aumento den entrada di turismo tabata atribui na e crecemento YOY den anochi total pa bishitante, y un aumento leve den gasto di turista pa cada anochi.