Despues cu Parlamento a pasa un ley cu ta regla e nombramento di un Ombudsman e intencion tabata pa scoge tres candidato capacita pa eherce e funcion aki preferiblemente sin influencia y sin presion por medio di leak informacion y declaracionnan incorecto.

Dia 23 di januari 2023 Parlamento di Aruba a aproba un ley cu ta haci posibel pa nombra un Ombudsman pa Aruba. E ley aki ta un ley di iniciativa di parlamentarionan Edgard Vrolijk (MEP), Misha Raymond (Raiz) y Shailiny Tromp-Lee (MEP).

Aruba por a tin un Ombudsman caba hancra den Constitucion, pero Parlamento no a logra aproba esaki 10 maart 2022.

E aña aki, un comision ta presenta Parlamento cu por lo menos tres candidato dispuesto y capacita pa eherce e funcion di Ombudsman. E comision ta consisti di presidente di Raad van Advies, presidente di Algemene Rekenkamer y presidente di Gemeenschappelijk Hof van Justitie van Aruba, Curaçao, Sint Maarten en van Bonaire, Saba en Sint Eustatius. Despues Parlamento ta selecta un Ombudsman entre e tres of mas candidatonan cu e comision a presenta.

Pa esaki, e candidato di partido Raiz, Carlos Guiamo, a ofrece su punto di bista di e caso aki.

Manera ta conoci, dianan pasa Parlamento di Aruba a informa cu ya caba tabatin e tres candidato proponi pa por bira Ombudsman y e informacion aki a leak na prensa unda un di e parlamentarionan “cu ta politisando e proceso ta Sr. Miguel Mansur, cu parce di no sa pakico e comision no mester a presenta nombernan den secuencia di nan preferencia, y pakico e no tin cu ciegamente vota pa e preferencia di e comision.”

E comision a pone nan seleccion den secuencia di nan preferencia. Pues basicamente e comision ta bisando cu ta tal candidato nan kier pa wordo nombra. Si esey tabata e intencion, ley no lo a stipula pa e comision presenta por lo menos tres candidato, pero lo a stipula pa manda 1 solo nomber. Kisas ta un practica tradicional cu pa cierto nombramento segun loke Guiamo ta señala, unda no tin e principio di checks and balances y separacion di poder, y un comision ta purba determina ken ta haya un posicion. Den caso di Aruba su Ombudsman, ley no ta stipula cu e comision ta manda nan secuencia di preferencia, y esaki no ta e intencion.

“Awo algun parlamentario ta insisti cu parlamento mester sigui e preferencia di e comision, y cu lo ta algo malo of no-integro pa no “ciegamente” sigui e preferencia di e comision. E ponencianan aki ta mina e intencion di separa e autoridad di nombramento entre dos instancia. Si tur parlamentario lo eherce e responsabilidad di scoge un Ombudsman asina, no lo tin e separacion di poder y principio di checks and balances den e proceso di nombramento. Pasobra asina, de facto e comision ta encarga cu ful e proceso di nombramento,” Guiamo a bisa.

Ademas e ta sigura cu “si parlamentario Miguel Mansur tabata enfoca mas riba e contenido di su trabou, y menos riba oportunismo y crea sensacion, e lo a trata e responsabilidad di vota pa un Ombudsman hopi diferente.”

Awor, Parlamento di Aruba lo tin di scoge un Ombudsman, preferiblemente sin influencia y presion por medio di leak informacion y declaracionnan incorecto. Despues e instituto di Ombudsman mester haya forma, incluyendo e bureau di e Ombudsman y un of dos substituut-Ombudsman. Importante ta cu un substituut-Ombudsman lo bira e Kinderombudsman. Probablemente e instituto di Ombudsman lo ta ‘at full force’ durante e siguiente termino di gobernacion.

Pa loke ta e pensamento cu ministernan lo mester tin miedo di un Ombudsman, Guiamo ta indica cu “un minister sabi lo ta contento cu un Ombudsman, cu por señala ora gobierno/departamentonan no ta trata ciudadanonan manera mester ta, duna informacion pa yuda mehora gobernacion, y critica constructivo.”

Ta importante pa menciona un parti di nos Editorial di nos edicion di dia 1 di juli caminda ta sigura cu “e consecuencia di tur esaki ta cu nos lo haya un nombramento di un Ombudsman, cu desde promer dia ta ser mira como e ‘mucha manda’ di gobierno, pasobra ta obvio cu e mayoria gubernamental actual ta bay nombra esun cu nan ta desea.

Y esaki mientras e funcion ta exigi hustamente cu e persona aki na tantisimo momento y ocasion mester enfrenta gobierno, cualkier cu ta ocupa e posicion ey. Esey no ta tur pasobra ainda nos no a yega na e parti di ehecucion di e trabao mes di e Ombudsman, y e Ombudsman pa Menor. Si awor caba ta reina e mentalidad di ‘esey ta nos ombudsman, ta nos a pone ey’, anto esey no ta yuda pa nada pa crea un ambiente positivo pa e Ombudsman haci su trabao.

Aki ta importante enfatiza e obhetivo di crea un ‘protector di pueblo’ cu ta purba logra cu e ciudadano, cu ta haya su mes den problema cu gobernacion, y cu den esey no ta haya e trato riba cual e tin derecho, o no ta logra haya e respuesta cu e tabata desea o mester di gobernacion. Con ta bay crea un ambiente positivo den gobernacion pa cu e Ombudsman, si e persona ta ser trata como un persona ‘cu nos a nombra, anto e no mester bin maha’? Y no bin bisa cu esey no lo sucede, el a yega di pasa caba na otro pais unda hende den gobernacion no kier comprende cu e Ombudsman no ta solamente defende derecho di ciudadano, pero cu e obhetivo tambe ta pa mehora gobernacion mes, haciendo esaki mas beneficioso pa e ciudadania.

Cu e ley mal pensa y mediocre aki, ta duna prioridad na interes politico partidario, y no na interes general.”

E Ombudsman lo investiga departamentonan di Gobierno pa su trato di ciudadanonan, y tambe pa promove cu Gobierno ta respeta derechonan humano. Un beneficio adicional pa pueblo ta cu e Ombudsman di Aruba tambe lo atende cu companianan di utilidad, y no solamente (departamentonan di) Gobierno.

Di mesun manera Guiamo ta sigura cu Aruba tin un bon ley cu ta regla e tareanan y autoridadnan di e Ombudsman y Ombudsman pa Menor. Tempo lo demostra cu e instituto di Ombudsman lo funciona na Aruba y cu e falta di sosten anterior cu a prolonga esaki no tabata e miho forma pa sirbi e pueblo di Aruba.