Den e edicion aki di nos column semanal tocante nos idioma nacional Papiamento, nos ta bay atende e influencianan di ultimo tempo di varios banda, pa cual nos no tin un palabra o concepto propio, loke ta hiba nos na adopta e palabra manera e ta den e idioma original. Manera bisa na varios ocasion anterior, esaki ta un proceso cu nunca ta para; contacto cu otro idioma ta tuma lugar tur dia y na cualkier momento ta aparece algo nobo.

Nos propio corant mes ta un fuente grandi di e novedadnan aki. Por ehemplo, nos ta hayando pa basta tempo caba cierto palabra for di e colaboracion cu Hulanda riba varios tereno, loke ta trece nos algo manera ‘praktijkondersteuner’. Nos tin algo similar cu por sirbi como traduccion? No, ta trata aki di algo tipicamente Hulandes, unda e mediconan di cas a haya un persona di apoyo den nan despacho cu ta alivia nan trabao den comunicacion cu e pacientnan. No ta trata di e asistente cu ta atende administracion, sino un persona cu cierto preparacion medico cu ta atende pacient durante nan tratamento, den colaboracion y comunicacion cu e medico mes. Algun sugerencia den nos propio idioma? Nos no tin, pero gustosamente lo scucha cualkier propuesta. Y si no, e ta keda anto ‘praktijkondersteuner’.

Otro palabra Hulandes cu por cierto no ta di Hulanda pero cu a nace aki mes, ta ‘reparatietoeslag’. Mas di 10 aña pasa e palabra a surgi den labor gubernamental unda idioma Hulandes ta domina. Un ‘toeslag’ ta un adicion, un suplemento, algo extra cu ta pone hunto cu por ehemplo salario di un persona. E ‘toeslag’ nos tabata conoce caba den por ehemplo administracion di salario na Hulandes, y sigur den gobernacion. Di unda e ‘reparatie’ ta bin anto? Esey ta relaciona cu e situacion local, unda den consulta ‘tri partite’ a yega na e conclusion cu esnan cu e cartera mas modesto tabatin mester di algo extra pa alivia nan situacion precario financiero. Algo anto pa ‘drecha’ nan situacion. Naturalmente ta keda un debate cuanto realmente e ‘reparacion’ ta yuda, pero esey no ta tema pa discuti aki. Aki atrobe nos ta keda sin propone un ‘traduccion’ na Papiamento, tambe pasobra e nomber a ‘pega’ caba. Si ta insisti riba un propuesta o descripcion, o bo mester splica un hende cu no tin conocimento di Hulandes, e ta un ‘compensacion o suplemento di alivio’.

Ora si tin traduccion adecua

Banda di e casonan describi aki riba, nos tin tambe e casonan unda si nos tin un traduccion adecua pa un palabra cu ta drenta nos orbita y nos ta desea di busca un traduccion corecto. Esaki ta keda un tarea dificil unda conocimento debido di nos idioma ta importante. Un bon ehemplo ta e verbo Ingles ‘to enforce’ cu nos a yega di trata caba den pasado, pero nos ta mira cu keto bay ta purba traduci esaki cu ‘enforza’ o ‘enforsa’. Pakico no bay directamente na loke ‘enforce’ ta encera? Den terminologia legal ‘to enforce’ ta significa ‘impone cumplimento’; den caso di ley, ‘law enforcement’ ta significa ‘percura pa cumplimento di ley’ o ‘impone cumplimento di ley’. Nos por comprende cu den e caso aki tin persona ta opta pa ‘papiamentiza’ e palabra ‘enforce’ cu ‘enforsa’, ya cu por ehemplo na Spaño tampoco no tin un termino conciso pero ta hiba nos na un descripcion, manera ‘aplicación de la ley’; esaki riba su mes lo no ta un mal sugerencia pa Papiamento: ‘aplicacion di ley’. En todo caso, nos ta opina cu ‘enforsa’ ta keda zona straño. Motibo pa esaki ta tambe cu hunto cu ‘to enforce’ nos ta haya cu ‘to reinforce’ tambe ta denta nos idioma. Esaki ta algo completamente diferente; e traduccion corecto ta ‘reforza’ o ‘fortifica’, ambos palabra cu ta pertenece na nos idioma pa probablemente algun siglo caba. No tin absolutamente ningun motibo pa papia di ‘reenforsa’ o algo parecido, loke nos ta mira regularmente den nos medionan.