Den e promer edicion di e aña aki di nos articulo semanal tocante nos idioma nacional, atencion pa un tema general cu nos ta considera di gran importancia pa desaroyo di nos idioma, en general y particularmente den educacion.

Ta trata di e falta cu nos ta sinti di un diccionario splicativo (diccionario explicativo, verklarend woordenboek, explanatory dictionary den e idiomanan di referencia). Te awor nos ta trahando cu un vocabulario, un lista di palabra den forma alfabetico, cu tin hopi aña sin actualizacion, y cu ademas no ta duna un splicacion di e palabranan, ni e eventual sinonimonan, na Papiamento. Loke esnan cu ta busca un splicacion ta haci, ta bay den un diccionario Spaño, Hulandes o Ingles, y ta busca algo di referencia di e manera aki. Asina bo por yega na sabi kico exactamente un palabra ta significa, y den caso di tin diferente sinonimo como alternativa, bo por determina anto cual ta esun mas apto den e caso specifico na cual bo kier referi. Esey ta requeri caba cierto experiencia y un vocabulario bastante extenso, cu sigur na edad hoben no ta e caso, pasobra e ta exigi cierto dominio di e otro idioma(nan) tambe. Ta pesey nos ta kere cu un diccionario asina lo ta un instrumento di gran valor den educacion, cu lo contribui bastante na desaroyo sano di nos Papiamento den e proximo añanan.

Awor, naturalmente nos ta papiando aki di un tarea bastante grandi, cu no ta bay keda cla den un tempo cortico. Nos ta consciente cu e por tuma nos varios aña pa logra esaki, ademas cu e condicion di mester por reuni e personanan cu tin e conocimento pa haci e trabao. Nos no tin e pretension di presiona ningun autoridad of otro individuo pa tuma iniciativa, nos ta solamente observa, for di nos posicion como medio di comunicacion cu ta anda cu texto na Papiamento tur dia, cu e necesidad t’ey. Por ehemplo, nos ta topa den e textonan cu ta yega na nos despacho, cu ta usa un palabra o termino no apropia, y e eror ta obviamente den e hecho cu e ta parce e palabra cu realmente nan mester a usa. Ehemplo: hopi biaha ta confundi ‘asigna’ cu ‘designa’ y vice versa. Si bo ta duda cual ta corecto pa loke bo kier bisa o skirbi, bo lo mester usa un diccionario Spaño. Den e caso aki bo por hasta usa un na Ingles, pasobra ‘to assign’ o ‘to designate’ ta significa mesun cos. Designa ta sinonimo entre otro di ‘nombra, elegi, scoge, destina’. Asigna ta mas bien señala, determina o stipula pa un persona, por ehemplo, loke ta coresponde na un persona. Den un frase: “E persona a keda designa como tesorero di e organizacion, y a haya un vehiculo asigna pa su trabao”. Pa esnan cu ta domina Hulandes e splicacion mas facil ta: ‘designa’ ta ‘aanwijzen’; ‘asigna’ ta ‘toewijzen’. A proposito, nos conoce na Papiamento tambe e verbo ‘apunta’, como sinonimo di ‘designa, nombra’. Segun nos pensamento, esey ta bin di Ingles (to appoint) y no di Spaño: ‘apuntar; cu ta existi pero no den e sentido aki. Den tur esey: no mester confundi ‘designa’ cu ‘to design’ na Ingles, pasobra esey ta na Papiamento ‘diseña’ y no ‘designa’.

Otro palabra cu ta yega cerca nos di dos banda tambe ta duna cierto confusion. Por ehemplo: di Spaño nos a hereda (adopta) ‘reforza, fortifica’. Di Ingles nos a haya e verbonan ‘to enforce’ y ‘to reinforce’, mas tanto cu referencia na implementacion o imposicion di ley (law enforcement). Esaki a hiba cierto di nos na e uso, segun nos innecesario, di e verbo ‘reenforsa’ den e sentido di ‘reforza’ o ‘fortifica’, pa cual anto nos conoce varios termino. Amplia nos vocabulario di Papiamento segun nos ta bon y tin tur nos apoyo, pero inventa palabra nobo pa falta di conocimento no ta parce nos e mihor opcion. Ta pesey cu nos ta kere cu un diccionario splicativo, o explicativo, lo ta sumamente util. Ban spera cu e aña aki lo por cuminza cu un proyecto asina.

Comments are closed.