Den nos edicion di awe di nos articulo semanal tocante nos idioma nacional, nos ta trata e fenomeno di adopcion di palabra den nos idioma, unda por distingui diferente fase cu e palabranan ey a yega na nos. E proceso ta cuminza, hopi biaha den un tempo basta leu atras den nos historia, cu e palabra original, pa nos yega finalmente den un fase mas reciente na inclui e diferente variantenan cu ta relaciona cu, por ehemplo, un cierto sustantivo. E promer palabra ey por haya un adaptacion den nos idioma, pero despues ta sigui, segun cu Papiamento mes a continua desaroyando, e otro palabranan cu ta keda mas tanto den e forma original di e idioma donante. Nos conoce por ehemplo e palabra ‘consenshi’, claramente procedente di Spaño (consciencia), unda probablemente e uso di e palabra original tabata resulta un poco dificil pa pronuncia y a lo largo a haya un bida propio: ‘consenshi’. Pero despues a bin e uso di e otro palabranan di e mesun raiz: consciente, conscientemente, conscientisacion. Esaki a tuma lugar mas recientemente, segun cu Papiamento tabata bira mas un idioma skirbi formalmente, unda dado momento tabatin mester di e otro palabranan describi aki. Loke a sucede seguidamente ta cu a adopta e variantenan aki, tal manera nan ta den e idioma original.
Algo parecido nos ta topa cu ‘pacenshi’ (pasenshi), un modificacion di e original Spaño ‘paciencia’. Aki tambe e demas palabranan relaciona cu ‘paciencia’, manera ‘pacientemente’ ta ser usa, aunke no asina frecuente. Nos por imagina si cu un autor, sea di poesia of otro literatura, ta haci uso di esaki.
Otro caso similar ta ‘splicacion’ (di Spaño explicacion) cu tambe conoce den nos Vocabulario ‘splica’, ‘splicando’ y ‘splicativo’. Curiosamente ora ta trata di ‘inexplicable’ (inexplicabel) y ‘inexplicablemente’ nos ta bolbe na e idioma original pa ‘pasa piki’ loke nos no tabatin ainda. Esey ta conta pa ‘explicable’ (explicabel) y tambe pa ‘explicita’, ‘explicitamente’, ‘explicitando’ y ‘explicito’.
Un caso un poco diferente ta e conocido ‘celebro’, usa y pronuncia asina pa hopi hende, pero tin otro persona cu ta usa e palabra original ‘cerebro’. E pregunta ta surgi kico lo mester ta e adhetivo corecto anto. Nos Vocabulario oficial ta menciona tanto ‘cerebro’ como ‘celebro’, pero ta duna solamente ‘celebral’ mientras cu nos no a observa uso, sigur no regular di esaki; mas tanto ta usa ‘cerebral’.
Un fenomeno parecido nos ta mira den e caso cu nos ta adopta palabra identico di dos idioma pareu, pero cu pa nan origen diferente ta resulta den un duda kico ta e forma corecto den aplicacion di e palabranan deriva. Esaki ta por ehemplo e caso cu e concepto ‘temporal’ (di Spaño), cu conoce tambe e variante deriva di Ingles: ‘temporario’ (temporary’). Sin embargo, ora nos ta bay mas leu nos ta topa solamente cu ‘temporalmente’… Nos no conoce algo manera ‘temporariamente’ aunke nos sa tende hende pronuncia esaki asina, pero e no ta parce nos corecto tampoco. E motibo ta cu aki ta usa un forma netamente Spaño, añadiendo e ‘mente’ na e palabra original, pa crea un palabra nobo mientras e palabra original no ta di Spaño (‘temporario’). Por lo tanto ta recomendable usa ‘temporal’ y ‘temporalmente’, pero nos no ta polis linguistico.
Pa cambia e tema un poco, nos conoce tambe e fenomeno di uso di un palabra original, manera e ta den e idioma original, pero cu den transcurso di tempo a haya un variante netamente di Papiamento. Esaki ta e caso di por ehemplo ‘comienzo’ (comienso), mientras nos conoce tambe ‘cuminsamento’ cu a desaroya obviamente di e verbo corespondiente. Asina nos ta mira cu nos a crea sinonimo asina, cu tin nan uso particular. Por ehemplo, nos lo bisa ‘cuminsamento di Caya Grandi’ y no ‘comienzo’. E ultimo aki ta mas pa uso den sentido figurativo, manera ‘comienzo di aña’.