We bevinden ons in een ongekende situatie, en zowel de Centrale Bank van Aruba als het Departement van Economische Zaken (DEHZI) moeten zich voorbereiden op verschillende economische scenario’s, aangepast aan snelle en significante veranderingen. Dat stelt Miguel Mansur, econoom en voormalig parlementslid van Aruba, tegenover Bon Dia Aruba.

Mansur reageerde op vragen van Bon Dia Aruba over het nieuwe economische beleid van de Verenigde Staten, gebaseerd op algemene tarieven die ook Aruba treffen. Hoewel Aruba niet veel producten naar de VS exporteert, zal er toch sprake zijn van een stijging van 10% op invoerheffingen.

“Het beleid van de nieuwe Amerikaanse regering betekent een breuk met het internationale handelssysteem van de afgelopen 80 jaar. Dit markeert een verschuiving van globalisering naar een meer geïsoleerde en beschermende houding. De voordelen van internationale handel met zo min mogelijk verstoring – het ontwikkelingsmodel van de afgelopen decennia – zullen plaatsmaken voor nieuwe allianties. In plaats van een systeem gebaseerd op zorgvuldig onderhandelde regels, zullen machtige landen hun invloed gebruiken voor eigen voordeel,” aldus Mansur.

“Het huidige economische model dat wordt gehanteerd door CBA, DEHZI en zelfs het IMF, is niet langer geschikt voor de snelle en ingrijpende veranderingen van de afgelopen weken. We bevinden ons in een ongekende situatie, en voor zover ik weet, is er nog geen bijgewerkte analyse van hoe het Amerikaanse beleid Aruba zal beïnvloeden. De situatie verandert snel, en het is nog onduidelijk hoe landen zullen reageren op de Amerikaanse tarieven.”

Behoefte in Amerika

Wanneer de VS in nood verkeert, heeft dat gevolgen voor de hele wereld, zegt econoom Rendell de Kort tegen Bon Dia Aruba. De gevolgen van de handelsoorlog en tariefverhogingen zijn moeilijk in te schatten, aangezien Aruba weinig exporteert. Maar, “we zullen inflatie importeren, aangezien die in de VS – onze belangrijkste handelspartner – hoog oploopt.” Miguel Mansur deelt die mening en voegt toe dat er in eerste instantie een periode van overcapaciteit kan ontstaan terwijl exportgerichte producten op zoek gaan naar nieuwe markten.

“Tijdens een periode van ‘dumping’ van bepaalde industrieën of producten kunnen we prijsstijgingen tijdelijk dempen, maar dat hangt af van hoe snel transportlijnen zich kunnen aanpassen.”

De Kort wijst ook op mogelijke schaarste, wat eveneens prijsverhogend werkt. “Canada past zijn handelsroutes aan om de VS te vermijden, wat betekent dat ook zij zich richten op Colombia en de Dominicaanse Republiek. Canada, als grotere markt, is voor die twee landen interessanter dan wij.” Zoals Bon Dia Aruba onlangs meldde, werken lokale importeurs aan een vaste route vanuit Colombia voor Zuid-Amerikaanse producten.

Waarde van de florin

De dollar staat onder druk, wat invloed heeft op de florin. “Met de daling van de dollar – en daarmee de florin – worden importen uit Europa en Latijns-Amerika duurder. De waarde van de florin blijft stabiel zolang we over voldoende deviezen beschikken om al onze import te dekken. Mocht de deviezenpositie onder druk komen te staan door een terugval in het toerisme, dan zal de regering onder druk staan om beperkingen op buitenlands onroerend goed op te heffen, omdat dit een bron van deviezen en investeringen is. Het is moeilijk om de economische krimp te voorspellen zolang we niet weten hoe landen zullen reageren en hoe lang de internationale handel verstoord blijft,” aldus Mansur.

Voor de florin zelf is alles voorlopig stabiel, stelt hij.

“De florin is op korte en middellange termijn stabiel, zolang de overheid zich aan financiële normen houdt, uitgaven terugdringt, de compliance verbetert en haar beleid aanpast, bijvoorbeeld door beperkingen op buitenlandse investeringen in onroerend goed uit te stellen.”

Anderzijds, als de dollar daalt, daalt ook de florin, en wordt Aruba aantrekkelijker voor toeristen uit andere landen. “Maar als de hele wereld zich in een economische krimp bevindt door handelsverstoringen, zal het aantal toeristen moeilijk toenemen. We importeren meer dan 50% van onze consumptie uit de VS, dus de dollarwaarde heeft een beperkt effect. Producten met internationale componenten zullen duurder worden in de VS, en wij zullen die inflatie importeren.”

Overheidsuitgaven verlagen

Economen voorzien negatieve effecten voor alle landen, vooral kleine eilanden, waaronder een terugval in toerisme en investeringen, met dalende overheidsinkomsten tot gevolg. De beste manier om deze effecten tegen te gaan en de lokale economie te beschermen, is door financiële ruimte te creëren.

De overheid creëert deze ruimte door uitgaven te verminderen en de efficiëntie te verhogen. Meer inkomsten kunnen volgen via betere naleving van fiscale regels, maar extra heffingen tijdens een recessie moeten worden vermeden – dat verzwakt de economie en vertraagt het herstel.

“Buiten het creëren van financiële ruimte, is er weinig wat we kunnen doen in een economie die meer dan 90% afhankelijk is van toerisme om een wereldwijde crisis te weerstaan. Op lange termijn kunnen we werken aan lokale voedselproductie tegen concurrerende prijzen, economische diversificatie, toeristische marktdiversificatie en aanpassing van ons ontwikkelingsmodel.”

Wie meer investeert in marketing kan de impact van een recessie op het toerisme iets beperken. Een daling van toeristische uitgaven in Aruba is één manier, maar:

“Er moet financiële ruimte worden gecreëerd om dat op te vangen. Landen zoals Spanje hebben al fondsen vrijgemaakt om bedrijven te helpen zich aan te passen aan de Amerikaanse tarieven,” aldus Mansur.

Rendell de Kort stelt dat Aruba een extra uitdaging heeft: de afhankelijkheid van de Amerikaanse markt, die op weg is naar een recessie of zelfs depressie.

“Toerisme is een luxeproduct. Daarnaast was onze pre-clearance naar de VS een groot voordeel voor reizigers naar Aruba. Maar daarover zijn nu discussies gaande in de Amerikaanse regering. Het protectionisme tast dus ook de reiservaring aan voor Amerikanen. Dit kan leiden tot een forse daling in toerisme-inkomsten.”

Anderzijds, als de dollar daalt, wordt Aruba goedkoper voor Europese toeristen – mits hun koopkracht niet wordt aangetast door tariefeffecten. “Maar als de dollar daalt, zullen aankopen uit andere landen dan de VS duurder worden, wat meer druk legt op de Arubaanse consument.”

Kans

De VS heeft een invoertarief van 10% opgelegd voor Aruba, tegenover 20% voor de EU. Als deze tarieven stabiel blijven, opent dat mogelijkheden voor bepaalde ‘niche’-industrieën om zich op de eilanden te vestigen en zo te profiteren van het lagere tarief, volgens Mansur.

“Aangezien Curaçao en Sint Maarten ook hetzelfde tarief van 10% kregen, moet de Arubaanse overheid voordelen bieden ten opzichte van die eilanden, zoals bijvoorbeeld een aantrekkelijker winstbelastingtarief.
Een recessie is ook een goed moment om te investeren in efficiëntere overheidswerking, bijvoorbeeld via meer automatisering. We kunnen onze economie competitiever maken door de arbeidswetgeving te versoepelen.”

Rendell de Kort raadt iedereen aan om te accepteren dat de wereldorde zoals we die kenden, niet meer bestaat – en ook niet zal terugkeren. Landen moeten zelfvoorzienend worden, wat voor Aruba nooit mogelijk was. Daarbovenop staan geopolitieke verhoudingen onder druk, wat volgens hem extra uitdagingen oplevert.