
(AFP) – Secuestra di su famia ora cu e tabata un baby, y despues cria pa un narcotraficante prome cu el a termina den un zoologico Colombiano, Yoko e chimpanse a biba e ultimo 2 aña di su bida su so.
El a perde su ultimo amigo, Chita, den 2023 ora cu el a scapa fro di e zoologico cu Pancho — Yoko su rival — y e pareha a ser mata pa soldaatnan a causa di preocupacion pa seguridad di ser humano.
Diadomingo, Yoko, di 38 aña, a bay Brazil pa finalmente biba cu otronan di su tipo na un santuario den e pais. E lo logra forma amistadnan nobo?
Yoko ta den varios manera mas humano cu chimpanse, segun esnan cu ta cuid’e. E ta usa cuchiu y forki, e ta hunga cu bala, e ta wak television y ta crea arte cu crayon riba papel y canvas. E ta gusta come cos dushi y galiña.
Duna junk food como cuminda pa su doño — un narcotraficante ken su nomber no a keda revela — Yoko tin solamente 4 di su djentenan. Chimpanse, di mesun manera cu ser humano, en realidad mester tin 32.
E ta algo comun pa narcotraficantenan manera Pablo Escobar tin bestia exotico como mascota, incluyendo tiger, leon y te hasta giraf of hipopotamo.
Yoko a siña con pa huma y bisti paña di ser humano — cual a causa cu el a desaroya un malesa na su cuero y a perde parti di su cabey. “Yoko.. ta un chimpanse sumamente humanisa, e grado ta sumamente halto.. basicamente e ta comporta manera un mucha,” veterinario Javier Guerrero a conta. E veterinario a compaña Yoko durante e prome parti di su biahe, yama “Operation Noah’s Ark,” for di Ukumari Biopark, un zoologico den e ciudad Colombiano, Pereira.
Expertonan ta preocupa cu Yoko por haya dificultad den adapta na bida cu otro chimpanse na Sorocaba, e estado Brasilero di Sao Paolo — e santuario mas grandi di gran simio den Latino America. Tin 40 otro chimpanse aki, sinembargo veterinario y expertonan den comportamento di bestia tin preocupacion cu Yoko no lo sinti na cas.
“Yoko.. no ta un chimpanse den sentido estricto.. e ta un bestia cu ta identifica hopi mas cu ser humano,” Cesar Gomez, Ukumari su coordinador di training pa bestia a comenta. “Pa duna’bo un ehempel, un smile ta algo positivo” pa ser humano, “pero pa chimpanse, e ta algo negativo y Yoko no ta compronde e tipo di comunicacionnan aki,” el a splica.
Yoko a keda confisca for di su doño pa polis den 2017 despues di a pasa un cantidad di tempo desconoci na e sitio, despues a hib’e un refugio cu a inunda prome cu el a bira residente di e zoologico Pereira. “A neng’e un chens pa ta un chimpanse y crece cu su famia,” veterinario assistente Alejandra Marin a conta AFP.
Den selba di nan cas natural na Africa, chimpanse ta fayece cu 40 pa 45 aña di edad. Nan ta bestia social, di grupo y cu bon cuido den cautiverio nan por biba te hasta 60 aña.
Chimpanse ta registra como un especie den peliger di extincion den lista di International Union for Conservation of Nature.
Cu Yoko su transferencia diadomingo, Colombia a bira e prome pais na mundo cu a deshaci di cautividad pa e tipo di bestianan aki, segun Great Ape Project, un NGO.
“E ‘great apes’ ta chimpanse, orangutan, gorila y bonobo — ningun di e especienan aki ta especie endemico na nos pais, y nan no tin ningun motibo pa ta aki,” Andrea Padilla, un senador Colombiano di Green Alliance cu a supervisa Yoko su “transferencia profundamente simbolico” a expresa.
“For di un edad hoben, Yoko tabata victima di trafico y mercado, pasa di un narcotraficante pa otro,” el a agrega.
Dialuna mainta, Padilla a publica riba X cu yoko a yega Brazil, cu e ta “safe y den cuminsa un bida nobo cu su amigonan nobo.”