E problema di refugiado na Aruba a haya otro dimension cu lo ta mas diicil pa resolve. Recientemente gobierno Mericano a para tur ayudo financiero cu ta cay bao di e agencia USAID pa henter mundo, loke a significa paralizacion di trabao di un sinfin di organizacion di ayudo humanitario o di desaroyo cu tabatin e apoyo aki. Consecuencia na Aruba ta cu dos organizacion di exterior, cu tabata involucra den e apoyo na migrante y/o refugiado Venezolano, HIAS (Hebrew Immigrant Aid Society), un organizacion Mericano, y Pan American Development Foundation (PADF), a mira nan financiamento corta di repente. E asunto a hiba na un caso den corte, den cual huez a conclui cu gobierno a actua incorecto y muy probablemente a viola constitucion cu su accion. Despues a sigui apelacion di gobierno, riba cual Corte Supremo Mericano a dicidi cu gobierno tabata incorecto den su accion di desmantela henter e agencia USAID.

Cu esey, no a yega un fin ainda na e problema pasobra por bin tardanza den restauracion di e situacion, loke ta pone e organizacionnan menciona den problema financiero actualmente, sin cu tin un claridad si por sigui y con por sigui. Ademas no tin ningun garantia cu gobierno di Trump no lo sigui busca manera pa austeriza y corta fondo den ayudo internacional di cualkier forma. Gobierno Mericano a anuncia cu e paro di fluho di fondo financiero tabata pa bin cu un restructuracion di e ayudo, loke ta pone henter e asunto den tereno desconoci, sin un resultado final estableci. Esaki por yega na afecta tambe trabao di e organizacion di Nacionnan Uni pa refugiado (UNHCR) y Organizacion Mundial pa Migracion (IOM), cu tradicionalmente ta conta cu aporte fuerte di gobierno Mericano pa nan trabao.

Pa nos como comunidad y pais e no ta un asunto cu ta concerni solamente e organizacionnan menciona cu ta yuda den e situacion di emergencia ey; e ta tambe un responsabilidad di nos pasobra ta persona cu di un of otro forma iregular ta den teritorio di nos pais y con cu ta, si gusta of no, nan ta nos responsabilidad y nos mester actua. E actuacion ey no por sucede con cu nos ta haya ta bon, nos ta mara na tratado. Nos no ta bay den detaye tecnico y legal tocante nos obligacionnan awor pa e caso aki, pero ta desea si di señala cu nos mester ta mas prepara pa atende e asuntonan aki nos mes, pa no haya nos den apuro manera actualmente. Ta facil pa pensa cu pasobra nos a pone tur cos den man di organizacion di exterior, cu por cierto tin e experiencia con pa maneha e asuntonan aki, pero caso dado nos mester por atende e asuntonan aki na nivel local. Esaki preferiblemente den forma comparti cu e organizacionnan aki y esey pa un motibo particular: nos no mester ta den e situacion unda a pone e labor importante y valioso aki enteramente den man di organizacion di exterior, no solamente pa un situacion manera esun actual, sino tambe pasobra mas a largo plazo nan eventual integracion den nos comunidad ta nos asunto exclusivo, cu ta requeri nos envolvimento di algun forma.

Ademas, e cambio grandi den politica di gobierno Mericano lo ta afectando mundo y nos tambe y ta obliga nos pensa kico pa haci. No kico pa haci cu loke tin na Aruba caba pero tambe kico ta bay haci cu e migrante/refugiadonan cu lo bin ainda. Ta mas cu obvio cu e manera cu a atende e problema den e añanan reciente, unda te awe no tin un registro di e migrante/refugiadonan, no ta suficiente ni satisfactorio y nos mester ta mas prepara pa loke ta bin pa nos ainda.

Ta necesario reconoce cu e situacion na Merca no lo cambia por lo pronto y cu agenda di gobierno di Trump ta consisti di varios otro punto cu por afecta nos, tambe den nos existencia como parti di Reino Hulandes. Por ehemplo, e situacion critico den e Organizacion di Tratado Nort Atlantico (OTAN, NATO), unda mas y mas e paisnan Europeo y Canada a cuminza realiza cu nan mester busca nan mes caminda y no por ta depende tanto di politica y forza militar Mericano y mester sigui desaroya nan propio defensa. Nos ta den un region cu hopi desafio di seguridad cu por causa bastante situacion dificil pa nos. Aunke gobierno Hulandes recientemente a declara cu di parti di gobierno Mericano a haya e siguranza cu nada lo cambia pa loke ta e vigilancia den nos region, e problema ta keda cu na e momento aki palabra di presidente Trump tin mesun valor cu esun di e amigo – bieu of nobo? – na Rusia. Como Reino Hulandes nos lo mester reconoce cu seguridad di e teritorio den Caribe ta un responsabilidad grandi, unda probablemente e gobiernonan di e islanan autonomo tambe lo mester ta mas involucra, y consecuentemente lo mester carga mas di e costonan tambe.

Esey ta pone nos dilanti e siguiente punto di preocupacion, cu ta e probabilidad grandi cu Merca (y Canada) lo conoce un recesion durante e aña aki, loke por cambia e pronostico economico pa nos isla considerablemente. Esaki lo causa menos entrada den sector priva y por lo tanto tambe pa gobierno. E vulnerabilidad di nos economia pa ‘external shocks’, un concepto cu nos por topa como advertencia den cada rapport di Fitch, S & P y IMF, y cu tabata nos experiencia cinco aña pasa cu Covid-19, por presenta su mes atrobe. No por bisa cu ‘nos no tabata sa’.