Ya ta cinco aña cu mundo a conoce e pandemia di coronavirus COVID-19, un pandemia historico cu a afecta tur pais na mundo y cu a laga un cantidad enorme di victima. Na Aruba e prome caso di COVID-19 a ser detecta den luna di maart y dia 13 di maart ta e fecha cu ta ser recorda como e dia cu COVID-19 a drenta Aruba.
44.044, esey ta e cantidad di caso di COVID-19 confirma na Aruba y di e cifra aki, un total di 282 persona a perde e bataya contra e enfermedad aki. Desde 5 di mei 2023 oficialmente COVID no ta constitui un emergencia di salud publico di importancia internacional, y aunke na Aruba e casonan di COVID-19 no ta ser ofreci mas publicamente manera antes e virus t’ey presente ainda y ta keda un virus di preocupacion, sobretodo pa e grupo di persona mas vulnerabel den comunidad.
A pesar cu aworaki COVID ta simplemente cay den e lista di enfermedadnan respiratorio infeccioso, e virus t’ey presente y algun luna atras, den luna di mei te cu juli 2024, cantidad di hospitalisacionnan pa motibo di COVID a aumenta na Aruba.
Ademas di aumento di casonan, un variante nobo tambe a keda detecta. Segun informacion, e variante aki ta menos peligroso, mas leve, den comparacion cu variantenan anterior. Pero a pesar di esaki, tur ciudadano mester tuma e medida- y precaucionnan necesario si test positivo.
Aruba tabata e pais den e region cu mas a ser afecta pa e pandemia, pero tabata e pais cu miho a recupera financieramente.
E periodo di pandemia ta uno cu ta trece hopi recuerdo, y pa hopi hende e recuerdonan aki ta desagradabel y doloroso, sea ta pa motibo cu nan a perde un of mas ser keri, of pa motibo cu nan a perde nan empleo. E hecho ta cu cinco aña despues, a pesar di a recupera financieramente, Aruba ainda ta sinti e “after shock” cu e pandemia a laga atras.
Manera ya caba indica, Aruba a ser reconoci pa entidadnan financiero como e pais den region cu miho a recupera financieramente despues di e pandemia, pero pueblo toch ainda ta sinti efectonan negativo.
Aruba ta depende den su mayoria di exportacion, y despues di e pandemia simplemente e costo di bida, prijsnan en general a aumenta, y te ainda ta sigui aumenta. Cantidad di famianan den necesidad ta aumenta y fin di luna hopi no ta logra cubri nan gastonan basico. Esaki ta sin menciona e pensionadonan, cu ta un di e gruponan cu mas a ser afecta.
Di otro banda, mirando e di un punto di bista positivo, e pandemia tabata e motor pa trece union den famianan y tabata e catalisador pa hopi persona sigui nan soño y emprende den nan propio negoshi.
Riba nivel mundial, e ultimo actualisacion di e Panel di Dato di Coronavirus di World Health Organization (WHO) ta pone e cantidad acumulativo di casonan na mas di 700 miyon, cu un cantidad di morto di mas di 20 miyon.
COVID-19 a demostra cu ningun nacion ta completamente prepara pa un crisis di salud di e magnitud aki. WHO a enfatisa e necesidad pa establece mecanismonan di contesta global mas efectivo, cu inversionnan den vigilancia epidemiologico, infrastructura di hospital y cooperacion internacional. E creacion di un comision fiho pa duna recomendacionnan a largo plaso ta un paso den e direccion ey.
Pa Aruba, un otro pandemia di e magnitud aki ta un scenario inimaginabel. E efectonan lo por ta devastador, den tur aspecto. E pilar economico di e isla ta keda turismo y un cierre di frontera completo un biaha mas por ta desastroso. Sin conta cuanto bida lo ser perdi, ni mucho menos e impacto financiero cu e pueblo lo sufri. Mas ainda ora cu ainda tin famianan cu no a recupera por completo di e pandemia cu a cambia bida di tur hende cinco aña pasa.