Dominican Republic's army soldiers march during a military parade to celebrate the 181st anniversary of the Dominican Republic independence in Santo Domingo on February 27, 2025. (Photo by Francesco SPOTORNO / AFP)

(AFP) – Presidente di Republica Dominicana a declara gangnan cu ta controla porcionnan grandi di Haiti “organisacionnan terorista” mientras e tabata lamenta e “inhabilidad” di e comunidad internacional pa atende e violencia cu tin eynan.

E declaracion ta nifica cu cualkier miembro di e gang cu crusa frontera por ser persigui segun leynan Dominicano di “terorismo” cu ta percura pa castigonan largo di prison.

Luis Abinader a defende un liña duro riba Haiti desde cu el a yega na poder na 2020, cu deportacionnan masal y construccion di un muraya di frontera di beton.

“Lamentablemente, awe, e situacion di seguridad na Haiti ta sigui deteriora”, el a bisa den un informe na Congreso diahuebs ultimo.

Bou di e decreto, e mandatario a splica, “cualkier persona cu ta pertenece na un di e gangnan aki cu drenta teritorio Dominicano lo ser persigui, aresta y husga bou di e leynan anti-terorismo di nos pais.”

El a agrega cu e forsanan di seguridad a haya instruccion “pa actua cu tur severidad den e casonan aki.”

Gangnan ta controla partinan grandi di Haiti, incluyendo e mayoria di e capital Port-au-Prince, y violencia a subi a pesar di e yegada di centenares di personal di polis como parti di un mision di sosten di seguridad multinacional (MSS) dirigi pa Kenia.

Un consorcio di agencianan di Nacionnan Uni, NGO y donantenan a adverti mas tempran e siman aki cu Haiti, destrui pa pobresa. a mira un “ola di brutalidad extremo” den e ultimo simannan, cu numeroso asesinato y miles di persona obliga pa huy di nan cas.

Nacionnan Uni a registra 5,600 morto liga na violencia di gang aña pasa, un aumento di 20% compara cu 2023, y tambe 1,500 secuestro, y casi 6,000 caso di violencia basa riba genero, di cual 69% tabata instancianan di asalto sexual.

E mision MMS aproba pa Nacionnan Uni tin mas o menos 1,000 personal di seis nacion, for di 2,500 cu a wordo spera inicialmente.

Abinader a bisa cu MMS no a ricibi e sosten cu e tabatin mester y a cuestiona “un falta di interes” y e “inhabilidad di e comunidad internacional pa loke ta trata e tragedia aki.”

Hefe di Nacionnan Uni, Antonio Guterres, diaranson a urgi e Conseho di Seguridad pa duna yudansa logistico y financiero na e mision, aunke el a descarta un forsa di paz di Nacionnan Uni pa e momentonan aki.

Abinader a informa cu un muraya di frontera cu a cuminsa na 2021 awor ta extende riba 176 kilometer (109 miya).

Republica Dominicana a expulsa mas cu 140 mil Haitiano for di october.

Durante La Semanal, e hefe di estado a hustifica e medida bisando: “Nan a tira riba varios avion civil. Bo kier un otro definicion cu esey? Y nos ta na frontera, pues si nos descubri un di e hendenan ey ta actua, nos mester tin un base legal cu ta permiti nos actua, sea pa trece nan dilanti di husticia of pa confronta nan.”

E hefe di estado a agrega cu si e criminalnan a comete terorismo na Haiti y bin na e banda Dominicano, “nos mester tin un base legal,” y a bisa cu decreto 104-25 “ta e base legal pa nos actua.”

“Mi unico compromiso ta cu seguridad di e pais,” Abinader a bolbe reitera.