Dia 1 di mei tabata parce leu ainda pero no ta mas. E situacion internacional por bira un catastrofe economico, cu consecuencia pa nos.
Nos no tin ni un luna den e aña nobo y ya por mira un panorama politico y economico internacional cu a cambia completamente. Entrada di Trump como presidente di Estadonan Uni ta hibando nos den un ambiente malo pa su enemigonan tradicional, pero mas ainda pa e aliadonan mas cerca. E guera comercial cu Trump a inicia cu su bisiñanan, Canada y Mexico, ademas di China, hunto e tres partnernan comercial mas grandi di Merca, cu un posible guera comercial cu Union Europeo tambe, ta crea un scenario di horor pa economia global. E guera di tarifa di importacion, cu na e momento aki ta drentando e fase di medida di represaya di e paisnan afecta, lo bay causa daño na ambos banda, cu efecto negativo tambe pa paisnan no involucra ainda.
Otro aspecto di e scenario di horor cu Trump ta creando ta e forma di total falta di respet pa regla interno di gobernacion Mericano, cu como pais gusta pone su mes como ehemplo democratico pa otro pais na mundo. E papel ey a parce di a termina den menos di dos siman y realmente na e momento aki no tin un vista cla kico mas lo bay sucede. Parti di e caos crea pa Trump te awor ta e conflicto cu ta brotando cu e partnernan den NATO. Esaki ta encera e paisnan Europeo y Canada, cu a keda perpleho pa e expresionnan di Trump encuanto Canada como e di 51 estado Mericano y e anexacion di Groenlandia como teritorio Mericano, mientras cu esaki ta teritorio Danes pa varios siglo. E punto principal no ta parce e posibilidad real di invasion Mericano den teritorio di un aliado den NATO, sino e duda cu esaki a crea pa capacidad actual di NATO pa por actua mey mey di e tipo di pleito interno aki. Esey por encera un peligro di falta di stabilidad, cu e guera na Ucrania alcanzando un posible culminacion. Mientras e guera economico menciona lo por explota den e proximo dianan, ya por mira e promer señalnan den e medionan economico global, cu ta mira un posible ‘slowdown’ severo di economia mundial, cu consecuencia pa e mercado Mericano tambe. Pa nos como pais Caribense, e golpi lo ta multiple. Producto alimenticio for di Merca lo bira mas caro, e crisis lo percura tambe cu combustible ta bira mas caro, loke ta afecta transporte for di Merca. Esaki lo afecta prijs di casi tur cos local, ademas cu un BBO cumulativo cu ta sigui pusha prijs di tur cos.
Mientras tanto na Aruba nos tin nos problemanan pa atende cu ta di totalmente otro indole. Atencion ta bay principalmente na e negociacion entre gobierno demisionario di Aruba y gobierno Hulandes encuanto e ley di supervision financiero, di cual e propuesta final mester ta cla y etrega na Tweede Kamer pa dia 1 di mei proximo. Esey segun pensamento Hulandes, pasobra nos no tin e impresion cu pa e tempo ey lo tin un aprobacion parlamentario local di tal propuesta.
Awor, por surgi e pregunta, kico ta e relacion entre e panorama economico y politico global y e situacion encuanto e ley? Esey por tin un contesta cu total claridad. Mientras nos por a tende pa algun aña solamente expresion sobresalta tocante con bon nos economia tabata desaroya, loke na e momentonan ey tabata cuadra absolutamente cu e realidad, tabatin tambe e voznan di advertencia pa loke lo a sigui den e añanan despues. Den e Editorial aki na varios momento nos a señala e perspectiva ey, cu ta bin di un fuente di absoluto confianza, esta di gobierno di Aruba mes. Den presupuesto 2025 tin proyecta un desaroyo tal na 2025 y e siguiente añanan, cu por anticipa un surplus gubernamental di entrada di mas o menos 2% di GDP, loke ta alrededor di Afl. 150 miyon. Den tempo di paz y prosperidad esey ta un bon perspectiva, pero den tempo malo, y esey ta loke nos por haya nos dilanti, e suma ey por evaporea den poco tempo. Si nos perde solamente mitar di e surplus, ya esaki ta significa cu no ta keda nada pa inversion, tur cos ta destina na paga debe, cu bon razon. Y aki nos mester bolbe tambe na e asunto di e ley di supervision. Si nos mester bay enfrenta tempo dificil pronto, un acuerdo cu Hulanda, cu ta scapa nos decenas di miyones na interes, cu nos por usa pa paga e asuntonan mas urgente, ta di suma y urgente importancia. No ta necesario cu pa puro capricho di kier defende un ‘autonomia’ entrega 11 aña pasa, nos ta haya nos gara atrobe ‘off-guard’, cu un gobernacion cu no tin ni cuatro placa poni den banda pa tempo malo. Y kico esey ta implica? Cu atrobe, si no tin un ley vigente, esun cu ta goberna na e momento ey lo mester subi avion y bay Den Haag pa suplica gobierno Hulandes pa ‘bail nos out’.
Ademas, no laga palabra bunita gaña nos; e propuesta nobo pa un ley di supervision di Reino lo tin en general e mesun contenido cu esun actual local y esun cu a pone un banda, pa e simple hecho cu nada no a cambia: nos ta bao supervision financiero y cu e posible temponan dificil na caminda, esey ta mas un bendicion cu un desgracia, aunke no tur lo mir’e asina.