
(AP)—E rebeldenan di M23 a captura e ciudad mas grandi den parti oost di Congo, Goma, ayera trempan, mientras e Organisacion di Nacionnan Uni (ONU) ta describi un panico masivo entre su 2 miyon ciudadano y gobierno Congoles a bisa cu e avance di e rebeldenan tabata un “declaracion di guera.”
E rebeldenan a anuncia e captura di e ciudad den un declaracion algun minuut prome cu un deadline di 48 ora a vence cu a ser imponi pa e grupo pa e ehercito Congoles baha arma. Ayera mainta trempan, por a tende un tiroteo den e ciudad, segun dos trahador di ayudo cu no tabata autorisa pa papia cu media.
Den un declaracion, e rebeldenan a urgi residentenan di Goma pa keda calma y pa miembronan di e ehercito Congoles reuni na e stadion central. E ofensivo di e rebeldenan di M23 por empeora un di e gueranan mas largo den Africa y sigui desplasa ciudadanonan. Segun e rapport di ONU, mas di un tercer di e poblacion di provincia North Kivu unda Goma ta localisa ta actualmente desplasa y e captura di Goma lo probablemente empeora e situacion.
Diadomingo anochi, mantenedornan di paz di ONU a cuminsa procesa miembronan di e ehercito cu a cuminsa baha arma riba frontera di e ciudad. Vocero pa e gobierno Congoles, Patrick Muyaya, a haci un declaracion den un video publica riba X yamando pa e proteccion di ciudadanonan y bisando cu e pais ta “den un situacion di guera unda noticia ta keda cambia.”
Diadomingo laat, e representante special di ONU pa Congo a contra den un reunion di emergencia di e Conseho di Seguridad di ONU cu mirando e ciere di e aeropuerto y blokeo riba caminda den e centro humanitario y di seguridad den e region, “nos ta pega.”
Congo a kibra relacion cu Ruanda diadomingo, cual a nenga di sostene M23 apesar e evidencianan colecta pa expertonan di ONU. E aumento di violencia a mata al menos 13 mantenedor di paz durante e ultimo siman. Y ciudadanonan Congoles atrobe tabata huy.
E Conseho di Seguridad a condena e avancenan di M23 den un declaracion diadomingo y a urgi e rebeldenan pa retira for di e teritorio cu nan a declara. M23 a gana basta teritorio cerca di e frontera Congoles cu Ruanda den e ultimo simannan, despues cu intentonan regional pa yega na paz a fracasa. Diadomingo anochi, e rebeldenan a haci yamado riba e ehercito Congoles pa baha nan armanan y presenta nan mes na e stadion local pa 3’or di marduga of nan lo tuma over e ciudad.
E ehercito Uruguayo, ken ta na Goma sirbiendo cu e mision di mantencion di paz di ONU, a bisa den un declaracion riba X diadomingo cu algun soldaat Congoles a baha nan armanan. “Mas cu shen soldaat di e FARDC ta tumando refugio den e facilidadnan di e base ‘Siempre Presente’ wardando e proceso (di Desarmacion, Demobilisacion y Reintegracion), e declaracion a bisa.
E representante special di ONU, Bintou Keita, a conta e Conseho di Seguridad cu apesar di e sosten di mantene paz pa e forsanan Congoles, M23 y forsanan Ruandes a drenta e bario Munigi net pafo di Goma, “causando panico masal.” Munigi ta 9 kilometer for di e ciudad.
Keita a bisa cu bringadornan di M23 tabata avansando y usando residentenan como “proteccion humano” mientras otronan tabata huy. “M23 a declara e espacio aereo riba Goma cera,” el a agrega. “Den otro palabranan, nos ta pega.” El a bisa cu ONU tabata temporalmente localisando personal no esencial for di e ciudad.
E minister di Asunto Exterior Congoles, Thérèse Kayikwamba Wagner, a conta e Conseho cu Ruanda tabata cometiendo “un agresion frontal, un declaracion di guera cual no ta tapa su mes mas tras di maniobranan diplomatico.”
Embahador Ruandes pa ONU, Ernest Rwamucyo, no a confirma of a nenga e declaracionnan di Congo. El a culpa e gobierno Congoles, bisando cu e crisis por a ser preveni si el a “demostra un compromiso genuino pa mantene paz.”
Congo ta corta relacionnan diplomatico cu Ruanda
Congo, Merca, y expertonan di ONU ta acusa Ruanda di duna sosten na M23, un grupo forma principalmente pa Tutsinan etnico cu a separa for di e ehercito Congoles mas di un decada pasa. E grupo aki ta un di mas o menos 100 grupo arma cu ta lucha pa influencia den e region rico den mineralnan, caminda un conflicto di hopi aña a crea un di e crisis humanitario mas grandi na mundo.
Gobierno di Ruanda ta nenga cu nan ta sostene e rebeldenan, pero aña pasa nan a reconoce si cu nan tin soldaatnan y sistemanan di misil den e region Congoles pa proteccion di nan seguridad. Ruanda a señala un aumento di forsanan Congoles riba frontera como motibo pa e decision aki. Expertonan di ONU ta calcula cu tin mas o menos 4,000 soldaat Ruandes presente den Congo.
E ministerio di Asunto Exterior di Congo a anuncia diasabra anochi cu nan ta corta relacionnan diplomatico cu Ruanda y ta retirando tur su personal diplomatico for di e pais “cu efecto inmediato.”
Ministro di Asunto Exterior di Ruanda, Olivier Nduhungirehe, a declara na Associated Press ayera cu e decision pa corta relacionnan tabata un movida unilateral pa Congo. “Pa nos, nos a tuma medida necesario pa evacua nos diplomaatnan cu tabata keda na Kinshasa, pasobra nan tabata den haya menasa permanente for di oficialnan Congoles,” Nduhungirehe a bisa.
Historia ripiti: Rebeldenan di M23 den Goma na 2012
Rebedelnan di M23 a tuma control di Goma anteriormente na 2012, pero nan a retira despues cu presion internacional tabata a poni riba Ruanda. Pero expertonan di Congo ta bisa cu e biaha aki lo ta mas dificil pa convence M23 pa stop nan ofensiva, pasobra nan motivacion ta diferente.
“Antes, nan tabatin demandanan cla: nan kier ta integra den e ehercito di Congo y tin mas participacion den e proceso politico. Pero e biaha aki, nan motivacion pa lansa nan atake ta basa riba nan deseo pa controla teritorio, specificamente e region di North Kivu,” Darren Davids, analista di e Economist Intelligence Unit, a splica. Davids a agrega cu tin hopi incertidumbre riba kico lo pasa, pero si tin bringamento den e ciudad, e lo ta un desastre cu gran cantidad di victimanan mortal.