Nos a caba di celebra Dia Internacional di Turismo, unda nos por a observa cu tin un creciente disparidad entre celebracion di tur e beneficionan cu e actividad economico aki a trece pa nos pais, y e preocupacion cu nos a bay demasiado leu den e desaroyo aki y cu tardi o tempran nos lo topa cu e conscuencianan di e sobredesaroyo aki. Dos banda di e mesun medaya unda tur dos mester ta parti di un analisis obhetivo; algo masha necesario pasobra casi semper nos ta keda confronta cu opinion cu ta representa di forma unilateral un di e posicionnan extremo aki. Esey no ta yuda nos pa nada.

Laga nos cuminza anto cu e beneficionan di un turismo sano y bon pensa y ehecuta. Teritorionan manera Aruba di nan mes no tin recurso natural cu por garantiza un desaroyo socio-economico stabiel y sano, un desaroyo sostenible. Historicamente Aruba a probecha – temporalmente – di su posicion geografico cu pa algun motibo tabata di importancia strategico pa otronan. Asina e problemanan logistico y politico na Venezuela a conduci na establecimento di industria petrolero aki. El a dura bastante pero awor si practicamente por pone un punto final na esaki, salvo algun posible funcion como deposito o den trasborde di crudo. Esey nos tabata sa pa hopi aña caba y ta pesey nos a cuminza orienta riba otro rumbo y asina a topa cu turismo como actividad economico cu por a probecha e poco bentahanan natural cu nos tin. “E resto ta historia,” nos por bisa, pero esaki ta stroba nos den analiza pakico nos a logra desaroya turismo so. Acaso nos a bira ciego o floho pa contempla otro alternativa? No, durante ultimo decadanan continuamente e grito pa mayor diversificacion di nos economia a keda resona y nos tur por a observa cu practicamente nada a surgi den tur e tempo ey. Pero, esey ta debi na nos falta di vision o simple ‘flohera mental’ pa considera algo diferente? No, na varios momento a surgi otro plan cu lamentablemente no a cristaliza pasobra no tabatin perspectiva real. Den cierto caso e fracaso tabata previsible, manera e plan descabeya di cuminza cultivo na gran escala di cannabis, di cual nos a anuncia su fracaso promer cu el a cuminza. Nos a haci esey pasobra nos ta pertenece na e ‘eterno pesimistanan’ cu kier daña y malogra tur cos promer cu nan cuminza drechi? Di ningun manera, e opinion fuerte ey tabata a base di bon conocimento di e ambiente economico regional y global den cual nos economia ta funciona, y e señalnan tabata bon visible, tambe pa esnan cu a kere cu por a gana un ‘quick buck’ cu e tipo di proyecto aki.

Pero pa bolbe na turismo: si no ta mira ningun alternativa viable pa completa nos economia y pa suaviza nos dependencia riba turismo, e unico alternativa por lo pronto ta turismo anto? Si, den futuro inmediato no ta mira nada otro ta surgi. Esey ta implica anto cu nos ta ‘dal bay’ cu cualkier proyecto turistico, pa loco o riesgoso cu e ta? Esun cu ta desea pa turismo bira ‘its worst own enemy’ den poco tempo por pensa asina, pero nos no ta kere cu esey ta un strategia cu un pais serio por mantene. Al contrario, sin competencia – sano – di otro actividad economico e peligro mas grandi pa turismo na Aruba ta bin di paden, for di un animo incontenible di ‘chica turismo’ te cu no tin mas… Pa esey, nos no ta mira como principal culpable e inversionista cu ta mira perspectiva na nos isla. E problema principal ta un gobernacion mancaron cu nunca a sa di pone cierto limite na crecemento, pa preveni cu e mesun crecemento ey lo converti den su propio peor enemigo. Ni awor cu ta visto pa mayoria di hende cu Aruba a sobredesaroya di manera exagera, ta dificil pa haya hende den e sector o den gobernacion pa admiti cu e peor enemigo di turismo na Aruba…, ta turismo na Aruba, den su forma actual. Esey ta haci tambe cu cualkier coreccion cu mester bin, si acaso nos ta na tempo ainda, no lo bin di e propio actornan economico, pero lo bin di un coreccion cu mercado ta impone. Con esey lo bay tuma lugar ta dificil pa premira; nos no ta bay anticipa den e rumbo aki; en todo caso esun mihor posiciona semper ta esun pa mihor sobrevivi cualkier crisis.

Awor tocante e creciente malcontento expresa contra crecemento exagera di turismo. Ta facil, y lo no mustra asina sensible, pa ataca e activistanan contra turismo exagera como si fuera nan ta e menaza pa turismo. Manera splica anteriormente, e propio sobredesaroyo turistico ta keda su propio peor enemigo. Si no tabatin protesta mes contra e sobredesaroyo, Aruba lo a manece un dia cu e consecuencianan di e mal desaroyo aki, cu nos gobernantenan no kier atende y aparentemente un gran parti di e sector tampoco. Manera semper, culpa otro y trata di silencia e voznan opositor ta parce un strategia fructifero, pero finalmente ‘no por tapa solo cu un dede’. Esaki ta significa cu Aruba ta rumbo pa abismo, sin opcion di cambio? Nos no ta kere esey, pero lamentablemente nos no ta mira, ni den e sector mes, ni den gobernacion e señalnan di cambio necesario pa tuma otro rumbo pa garantiza un turismo duradero y sostenible. Un vez mas: culpa e adversario pasobra e ta mira loke ceguez no ta permiti bo mira, no ta yuda resolve nada…