Ayera den un conferencia di prensa, AFTA a presenta e resultadonan di un investigacion di mercado riba prijsnan y structura di mercado den sector alimentario di Aruba na unda a bin dilanti un punto di atencion, famianan na Aruba ta gasta te cu 40% di nan entrada den comestibel.

Pa esaki, Roly Sint Jago presidente di e organisacion a señala cu e estudio aki a ser anuncia na februari 2024 y a enfoca riba factornan cu ta influencia e prijs di comestibel y e manera cu e mercado local ta funciona.

Costo di bida y prijsnan di comestibel tin un impacto significativo den e bida diario di ciudadanonan, e investigacion aki ta trata di proporciona un vision cla tocante e factornan cu ta conduci na e prijsnan halto di comestibel y pa evalua e funcionamento di e mercado den sector aki.

E investigacion a revela cu prijs di productonan alimenticio na Aruba ta significativamente mas halto cu Hulanda y Merca, ta hopi famia ta destina gran parti di nan entrada na compra di comestibel lo cual ta representa un peso considerabel, specialmente pa esnan di menos recurso.

E investigacion tambe ta averigua si tin obstaculonan cu lo por ser elimina y cu lo conduci na aumento di competencia den e mercado y consecuentemente na reduccion di prijsnan y aumento di calidad di servicio den e mercado alimentario.

Ernesto Kross ken ta fungi como director di AFTA y ken tambe a supervisa e investigacion aki, a señala cu nan tabatin dos motibo pa cuminsa cu e investigacion, e prome proposito ta e prijsnan halto cu Aruba tin y tambe nan kier a haya sa e structura di e mercado di supermercadonan.

Supermercadonan tin diferente productonan pero nan a enfoca specificamente riba comestibel debi cu ta esun di mas importante pa ser humano. Nan a haci diferente tipo di investigacion, manera test research, busca den fuentenan publico investigacionnan cu den pasado a ser haci y nan a haya informacion tambe riba websitenan publico manera Camara di Comercio, Central Bureau of Statistics Aruba (CBS), entre otro.

Nan a sinta cu varios compania pa asina haya sa kico comerciantenan ta enfrenta cune, nan mes a bay den supermercado pa wak e prijsnan y compara unda nan a investiga e desaroyo di e prijs pa por compronde kico a sucede den e añanan.

Den rapport, cu ta disponibel riba e website di AFTA, por wak con e prijsnan di comestibel a afecta e presupuesto di ciudadanonan.

Pa loke ta trata e conclusionnan, Kross a sigura cu nan a haya 9 punto resaltante unda ya caba nan tabata sa cu e prijsnan di Aruba ta structuralmente mas caro cu na Hulanda y na Merca, y nan ta riba e mesun nivel cu Corsou na e momentonan aki.

“Ora bo ta wak prijsnan asina halto, e pregunta ta cuanto placa bo ta resta pa paga awa, coriente of bukinan di scol pa e yiunan? 50% di Arubianonan ta gasta 40% di nan entrada, un porcentahe hopi halto compara cu Merca unda hendenan ta gasta 14% so y na Hulanda ta 20%.” Kross a bisa.

Scala chikito di e mercado, e costonan logistico y e peso di impuesto acumulativo ta contribui na prijsnan halto.

Tambe tin preocupacion tocante e competencia limita den algun segmento di e sector, manera transporte di containers y acuerdonan di distribucion exclusivo entre importadornan y mayoristanan.

E efecto di e transporte pa productonan yega Aruba ta tuma un parti grandi di e prijs pero esey ta algo stabiel segun Kross a sigura, ademas e ta limita.

Aunke tin suficiente competencia entre supermercadonan, mester haci mas investigacion pa evalua e impacto di e acuerdonan di distribucion exclusivo riba e prijsnan.

Loke AFTA ta bay haci cu e resultadonan di e investigacion aki ta lo siguiente: Pa esaki, nan ta bay saca investigacionnan nobo e aña aki y un di nan ta e contract exclusivo entre exportador y importadornan, ki efecto esaki tin riba e prijsnan di comestibel. Ademas riba transportacion di container cu ta algo hopi importante pa haya sa con esey ta afecta e prijsnan.

Pa loke ta trata exclusividad di importador of exportador, Kross ta sigura cu tin dos banda pa esaki, tin un banda cu ora tin cu importa hopi por haci afspraak pa prijsnan mas abou y esey por yuda. “Pero berdad tin chens pa e por bira un oportunidad pa subi prijs tambe, p’esey nos kier haci e investigacion pa haya sa kico ta pasando eynan. Loke nos a mira tambe ta cu tin exclusividad pero toch, tin forma ora tin espacio pa otro companianan trece carganan cu ta mas barata, pero esun cu tin e exclusividad ta bisa no y nan no kier pa esaki sucede. E parti aki ta sigur, no ta yuda nos. Kiermen exclusividad por ta bon pero por ta malo tambe.”

E scala chikito di mercado na Aruba, e concurencia limita den e cadena logistico y e sistema di impuesto acumulativo ta contribui na prijsnan mas halto compara cu otro paisnan segun loke Kross ta indica.

Den esaki, el a trece dilanti cu scalanan di structura di mercado e cual ta esun cu ta forma parti di e proceso pa un producto di afo por yega na supermercadonan di Aruba, por ehemplo, exportador cu ta esun cu ta bende e producto, e linea maritimo cu container e cual ta trece e producto pa Aruba cu barco, agente maritimo, aduana, waf, Astec cu ta baha e carga y aduana mes unda tur cos ta pasa cerca nan, empresanan di transporte y importadornan cu tin contract cu exportador pa productonan por yega Aruba.

Pero esaki ta un problema, pa motibo cu nan ta hopi y e punto ta cu den scala aki no por saca un di nan asina facil debi cu e costo tambe ta bay subi. Pa mayoria di nan “awor e BBO ta un problema, pero no ta tur scala ta paga BBO pero sigur den e siguiente investigacion nos lo wak con esey ta.”

Den rapport aki tambe tin un parti di loke ta trata transportacion y opslag y loke AFTA a ripara ta cu ora ta papia di fruta y berdura ta productonan diferente y e prijsnan ta subi hopi pa motibo cu ta rekeri di otro tipo di transporte “y tur esey ta pone cu e productonan asina ta bira hopi mas caro,” Kross a bisa.

Riba e pregunta di kico AFTA ta considera pa recomenda na gobierno cu ta esun cu ta regula e prijsnan di comestibel, Kross a sigura cu “nos no tin hopi recomendacion pa gobierno den rapport aki, solamente den e BBO. Eynan si nos a ripara cu si bin cu un otro sistema sigur cu esey ta bay yuda.”