E yegada repentino di campaña electoral awor ta trece nos tambe e (re)activacion di tur partido, grandi y chikito cu ta desea di participa. E caida di e ultimo gabinete ta mustra nos – atrobe – e problema di colaboracion entre partido, grandi y chikito, den tur gabinete di coalicion cu nos tabatin desde 1986. Naturalmente parti di e problematica aki ta inherente na cualkier coalicion na cualkier parti di mundo, pero nos lo enfoca riba e caracteristicanan tipico di e coalicionnan cu nos tabatin. Mas tanto tabata trata di un coalicion entre un o dos partido chikito cu un di e dos grandinan, cu tabata cerca di goberna nan so, loke den cierto caso a logra tambe, pero cu mester a conforma cu menos ora gobernacion solitario no tabata posible. Awor atrobe nos lo tende sin duda algun cu e meta ta pa logra goberna nan so, si ta logra, esey lo keda comproba despues.

Sin embargo, ban enfoca un rato riba e serie di partido chikito cu nos a mira pasa nos dilanti den transcurso di aña, unda nos ta mira tambe repiticion di cierto manera di opera cu no ta conduci na exito. En general e mero hecho di ta un partido chikito ta trece e desbentaha cu no tin un base amplio di apoyo di hende cu e conocimento necesario. Nos no ta bisa cu mester trata di experiencia politico pasobra nos a mira suficiente biaha con politico experimenta ta fracasa, hustamente pasobra ta confia demasiado riba nan experiencia. E problema cu ta presenta pa un partido chikito ta e tarea di trece hunto conocimento riba tur diferente tereno cu ta necesario den gobernacion di un pais. Tin un diferencia grandi den opera den un conseho municipal cu un fraccion minimo, compara cu opera den un pais manera esun di nos cu ta mes grandi cu un municipio chikito den otro pais, pero cu tin tur tarea imaginable di un pais completo. Esaki hopi biaha ta hiba partido chikito na scoge algun tema principal cu nan ta pone como meta grandi pa campaña, loke di mes ta limita nan atraccion pa otro votador cu no ta interesa den nan tema special. Asina di mes ta surgi e base pa keda chikito, si bo no ta participe den e demas temanan.

Nos por a mira esey den pasado reciente tambe, por ehemplo den e escogencia di legalizacion di cannabis como tema di campaña di un partido chikito cu kier bolbe riba escenario politico den proximo eleccion. E ta keda un tema dificil, cu no ta sufri solamente di e imagen negativo di e caracter ilegal e producto cerca publico en general, sino tambe di e fracaso di e promocion di e produccion di cannabis na nivel industrial, cu a trece e partido chikito den un confrontacion cu otronan cu tambe tabata mira ‘dollar signs’ nan dilanti. Henter e asunto aki a haya un critica fuerte y fundamenta den e medio aki, no pasobra nos ta contra produccion di cannabis riba su mes y sigur no pa uso medicinal, sino pasobra e condicionnan natural y di mercado ta percura pa un posicion inicial asina desfaborable cu no por competi cu otro productor den nos region cu condicion climatico hopi mas faborable. Riba esey restriccion di importacion na otro pais ta impone barera casi imposible pa vence y lo ta bon pa tuma tur esaki na cuenta ora ta bolbe eventualmente lanza esaki como poyecto electoral. Loke por siña en todo caso di e historia aki ta cu, ora e proyecto principal no ta duna fruto, e partido por keda cu man bashi y no tin mucho mas pa comunica cu pueblo, si no tin otro tema unda e partido por tin exito. Aki atrobe ta surgi e problema di e apoyo limita den tema general di gobernacion.

Aparte di tur esaki, nos ta haya e problemanan tipico di ora un partido chikito ta goberna, cu un o dos cartera na nan encargo. Goberna den sombra di un partido grandi cu bao di gruñamento fuerte mester a acepta cu nan no por goberna nan so, no ta un tarea facil y e ultimo gabinete aki tabata demostra esey atrobe. Cualkier maneho di un partido chikito cu ta toca interes conhunto di e partido grandi y su base di apoyo, general o den cierto sector, por ehemplo e taxistanan, por conta cu un reaccion di vibora, pasobra ta mishi cu e structura tradicional di patronahe politico cu ta e base di operacion di ambos partido grandi, sea social democrata o social cristian, ademas cu eseynan no ta nada mas cu mero escudo propagandistico importa di otro lugar, cu no tin ningun contenido real localmente. Di cualkier manera, partido chikito ta keda confronta semper cu e realidad cu e partner grandi no ta permiti nan crece a traves di exito den gobernacion, pasobra esey ta bay a costo di nan posibilidad di crece pa yega na e posicion anhela di goberna nan so.

Obviamente, di e manera aki nos no lo mira un cambio fundamental den nos sistema politico, si participante nobo ta keda competi cu e grandinan cu nan modelo di clientelismo y patronahe y no lo logra pasa di e tamaño actual. E unico alternativa cu por, no mester, ta contempla un alianza di partido chikito cu ta comparti cierto principio basico cu por sirbi como fundamento pa un partido di mas peso, cu mas apoyo profesional y cientifico, cu por participa cu mas autoridad riba tur tema politico. Tin posibilidad, pero no ta ‘ego’ personal so ta aparece como barera…