Un publicacion ampliamente divulga pa e fondo di pension APFA, tambe den nos edicion di ayera, a capta bastante atencion. E motibo pa e publicacion tabata cu e fondo a desea di duna nan vision encuanto nan caso den corte contra Pais Aruba, cu a termina den promer instancia den un victoria pa e fondo. Gobierno di Aruba a anuncia mientras tanto cu lo apela e veredicto na Corte di Husticia. Con e resultado final di e disputa huridico aki lo ta, esey lo tuma su tempo. Importante awor ta trece mas claridad den e tema cu a conduci na e paso cu e fondo di pension a tuma buscando un decision di corte. Principalmente: ki efecto e sentencia lo tin riba henter e sector cu ta someti na e mesun ley cu ta limita salarionan ‘top’, si finalmente e fondo di pension ta keda esun cu ta haya razon den corte? Y tambe, kico realmente e ley ta duna na posibilidad pa ‘move’ cu beneficio dentro di e cuadro di ley?

APFA a hiba gobierno di Aruba corte pasobra segun interpretacion di gobierno, APFA tambe ta un entidad (semi-)estatal cu mester aplica e reglanan pa pago di salario di e top di e organizacion segun e ley, cu ta limita salarionan top pa tur entidad estatal o semi-estatal. APFA a opone tal interpretacion, aludiendo cu e posicion di e representante gubernamental den e hunta di supervision ta esencialmente diferente, ya cu gobierno tin representacion como ‘dunador di trabao’. E hunta ta consisti di representante di tanto empleado (sindicato) como empleador. Pais Aruba como esun cu mas (ex-)empleado involucra den e fondo, naturalmente lo mester a haya representacion den e hunta. Gobierno obviamente no ta comparti e opinion aki.

Ta parce nos cu den e disputa aki ta un so por haya razon. No ta un caso unda ambos partido por yega na un entendimento unda tur dos ta ‘tira awa den biña’ y termina e disputa. Esaki ademas inmediatamente lo haci cu otro entidad, cu a scoge pa no cuminza un lucha huridico similar contra gobierno, lo bay considera haci esaki tambe. Pero, sea como sea e resultado final, e asunto aki por provoca cu dentro di e otro entidadnan hende mester ta pensa encuanto e posibilidadnan cu e ley ta brinda pa ‘stretch’ e limitenan. Por ta cu esaki lo ta un ruta mas fructifero cu bay cuminza caso den corte cu por resulta ademas dificil pa gana, pa e simple motibo cu mayoria di entidad lo tin problema pa argumenta cu nan tambe ta cay net pafor di e definicion ci tin den e ley?

Esey ta trece nos riba un punto importante cu e ley no ta atende: pension. Mientras e ley ta menciona un maximo di salario anual di Afl. 329.000, cu ta encera salario bruto, mas tur otro beneficio adicional cu e empleado halto ta haya, manera auto, telefon, gasto di presentacion, etc.. Sin embargo, e contribucion cu e entidad ta haci pa pension di e empleado no ta conta den esaki. Algo fundamentalmente diferente cu e situacion na Hulanda, unda e contribucion di dunador di trabao na prima di pension ta parti di e suma limite. E ley di Aruba tin su origen den e ley Hulandes y a yega na nos como condicion pa e prestamonan di liquidez cu Aruba a haya den tempo di Covid.

Esaki ta trece nos di biaha na e siguiente pregunta: tur entidad ta liber anto pa duna nan asalariadonan mihor paga un plan di aporte di pension cu ta mas atractivo cu otronan den e mesun entidad ta haya? Como cu e ley no ta trata e tema di pension ‘at all’ nos a primera vista aki no ta mira un obhecion pa haci tal tampoco. Si a tuma e ley Hulandes como ehemplo pa elabora e proyecto di ley di Aruba, ta practicamente imposible pa no discuti inclusion si of no di e primanan di pension den e paquete? Conscientemente a laga pension un banda?

Ademas, nos ta corda cu par di aña pasa den preparacion di e ley tabatin un discusion fuerte na nos isla, hustamente riba e tema aki, den cual nos medio tambe a participa, tambe tumando na cuenta e areglo luhoso cu politico, sigur e ministronan tin relaciona cu nan derecho di pension. Por ta cu, pa no sigui den e debate ey, a opta pa no inclui e contribucion di pension den e paquete. Si haci esaki na un porcentahe normal, ya caba e suma limitante total lo ta riba Afl. 350.000 pa aña. Si un entidad por usa e contribucion na pension como ‘extra incentivo’, dunando un porcentahe hopi mas halto, esaki por sucede sin mas? Manera nos ta mira e asunto aki, mester tabatin algo pa ‘calma e nervionan’ den e entidadnan cu mester a bay cay bao di e ley, tempo cu a introduci esaki finalmente na 2022.

Ademas tin otro asunto cu por duna problema. E ley ta papia di loke ta pertenece na e salario, entre otro di e beneficio di retiro cu mester ta limita, logico. Pa determina tur esey, mester a saca un decreto (landsbesluit HAM, segun articulo 8 ) cu ta stipula e limitenan cu e beneficionan aki por tin. Esaki tambe pa e accountant externo por haci su trabao. Asina leu cu nos por a averigua, tal decreto nunca a sali… Con e accountant ta haci su trabao anto?

Realmente nos mester kere cu ta pa ‘puro casualidad’ e cosnan aki a bay asina? O ta loke Hulandesnan ta yama ‘welbegrepen eigenbelang’…?