Den e edicion aki por tuma nota di un analisis kico realmente e aumento di salario cu gobierno ta duna e empleado publico tin como consecuencia final. No ta trata solamente di un aumento pa e grupo liga directamente na gobernacion, sino tambe di e sector subsidia cu ta encera tanto fundacionnan den sector social, y sector di enseñanza subsidia, cu ta bastante mas grandi cu enseñanza publico. E suma cu nos ta mira aparece pa e proximo añanan ta uno cu ta aumenta gasto di personal den direccion di Afl. 750 miyon. Esaki no ta mustra bon si nos mira e propio proyeccionnan cu gobierno a duna den su presupuesto 2025, cu no a yega Staten ainda pero ta disponible den e conseho di CAft. GDP segun gobierno lo crece entre 2024 y 2027, e aña unda mester evalua e sistema nobo di calcula maximo di gasto di personal, cu Afl. 667 miyon (9,1%).

Di GDP di cada aña gobierno ta capta pa su mes algo mas di 20%. Esey ta implica cu e aumento cu gobierno por spera den caha, sin medida extra, ta entre 40 y 50 miyon florin anualmente. Pa tur claridad, pa e tempo ey, 2027, ta anticipa un GDP di Afl. 7951 miyon; 10% di esey lo ta anto alrededor di Afl. 795 miyon pa gasto di personal. Pa logra esey ta necesario un crecemento anual di GDP di entre 2,7% pa 3,1%, pa gobierno por haya e surplus proyecta di alrededor di 2% cada aña. Ta bay logra esey? Speranza no lo falta pero certeza no t’ey, sigur mirando e situacion internacional di e momento aki. E pregunta grandi ta: kico mas ta bin acerca, ademas di e casi 750 miyon cu gobierno ta fiha caba como gasto di personal, cu ta trece nos cerca o hasta surpasando e criterio di 10% di GDP?

Pa contesta e pregunta ta necesario comprende cu e imagen di e gastonan di personal ta mas complica ainda. E acuerdo no ta gasto di personal di e ministerionan so, sino di ‘gobernacion amplio’ manera IMF ta defini esaki. Y den e asunto aki ta surgi tambe un diferencia di opinion entre Hulanda y Aruba, unda e ultimo aki ta na fabor di laga cierto categoria un banda, loke lo haci mas facil pa cumpli cu e tarea di no surpasa e limite di 10% di GDP. E diferencianan ta aparece ora compara e lista di asunto cu ta cay den e categoria aki, segun e propuesta di ley di Reino (RAft) y segun e ley local di supervision (LAft) manera aproba na december 2023 y cu ta contene e criterionan actualmente vigente. Por ehemplo, e proyecto di ley di Reino ta propone inclui tur gasto di salario di proyecto cu gobernacion ta encomenda na otronan, es decir e gastonan di personal di e inversionnan cu ta bay haci. E ley di Aruba no ta inclui e categoria aki. Por mira anto kico ta un di e problemanan cu mester resolve ainda pa por yega na un consenso tocante e ley di Reino. Y tempo por bula sin mira resultado concreto.

Con mester mira anto e ‘move’ cu gobierno di Aruba a haci cu e aumento di salario? Loke a sucede ta cu na un manera inteligente pero oportunista gobierno a probecha di e cambio di un sistema di criterio pa otro, pa pasa e aumento cu ta un tremendo ‘asset’ pa eleccion otro aña. Henter e aparato publico ta keda silencia, sindicatonan no tin pakico di bin molestia y hasta tin e ‘bentaha’ cu e confrontacion cu Hulanda por ser usa pa gana voto, haciendo un apelacion riba e votador pa yuda gobierno ‘baha Hulanda for di nan lomba’… Nos lo tende atrobe e gritonan conoci di ‘colonialismo’ y ‘sclavitud moderno’ mientras cu e politico o partido cu no apoya e posicion di gabinete ta haya e acusacion di ta ‘traidor di patria’ y otro insulto di e tipo aki. Den e cuadro aki tambe nos por considera e expresion di nos ministro encarga cu finanzas, cu ta papia awor di ‘duna back’, algo cu e lo a haci caba. Ta berdad cu tabatin cierto medida den e sentido aki, riba tereno di impuesto pa suaviza e golpi di aumento di costo di bida pa esnan di menos recurso. Sin embargo, e mero cifranan di entre otro e creciente brecha entre e minimo di subsistencia (bestaansminimum) y e nivel di salario ta indica cu bida ta birando mas dificil pa e categoria cu tin menos recurso. Tambe nos por observa cu gobierno lo dedica un suma minimo na e ‘reparatietoeslag’ pa sector priva sin cu tin medida structural pa mehora e situacion di e categorianan mas afecta pa inflacion, genera pa un parti pa e medidanan fiscal tuma den ultimo añanan.

Di otro banda, y esey a bira bon cla den e medidanan tuma pa duna proteccion na esnan cu ta haya salario di gobierno, un bon parti di e aumento di entrada cu comunidad a sufri p’e, no ta bay pa paga nos debenan, sino ta bay pa duna esnan mas privilegia cu seguridad di empleo y ingreso, mas placa ainda, na un porcentahe cu ningun otro categoria di empleado a haya mira. Nos no ta bisa esaki pasobra nos ta contra un pago corecto pa trabao corecto den gobernacion, pero lo tin hopi cos di coregi eynan, cu nos no a mira ainda, pa por hustifica esey. Ademas, ta keda un hecho cu e ta contra acuerdo cu Hulanda, supuestamente cera den nos nomber.