Gobierno a anuncia cu ta aumenta e ‘reparatietoeslag’ pa esnan den sector priva cu ta gana te Afl. 2.500 pa luna. E aumento lo ta di Afl. 600 pa aña, Afl. 50 pa luna anto. Esey ta bon noticia pa e grupo aki, cu segun gobierno ta abarca 6.000 persona. Un bon momento pa para keto un rato y reflexiona tocante e instrumento aki di ‘nivelacion di ingreso’. Loke gobierno ta haciendo ta tumando placa cu a haya, via impuesto mas tanto, y ta duna back na e grupo aki pa aumenta – modestamente – loke nan ta haya na salario. E asunto aki por hiba nos na tur tipo di discusion, esun ta haya cu e ta mucho poco, otro ta bisa cu no mester e mecanismo aki mes. Pero di unda e ta bin?

E reparatietoeslag a haya bida bao di gobierno anterior, cu den e dialogo social cu a hiba cu e partnernan social a yega na e conclusion cu e abismo cu tabata existi e tempo ey caba entre e nivel di salario minimo y e ‘bestaansminimum’ tabata requeri un medida pa cera esaki parcialmente. Si nos ta corda bon, segun cifra di CBS Aruba di 2010 e minimo pa un famia di dos mayor y dos mucha bao di 16 aña tabata Afl. 4.169. E aumento di e minimo aki desde 1994 tabata fuerte y na 2010 tabata mustra un aumento di alrededor di 90% di loke e tabata na 1994. Na april 2024 e suma minimo aki tabata na Afl. 5.497.

Na 2010 e salario minimo tabata na Afl. 1542,90 y dos salario minimo den un hogar ainda tabata laga un buraco di Afl. 1.084 pa cubri di otro manera. Cu e consecuencia cu un di e partnernan lo mester tabatin un salario sustancialmente mas halto, o un di nan lo mester a busca un otro job pa completa nan budget mensual. Y kico ta e realidad na 2024? Cu e abismo entre e minimo di subsistencia y dos salario minimo a bira Afl. 1.525. Esaki ta haci mas urgente ainda pa un famia percura pa nan ta na un nivel mas halto di entrada di un of otro manera. No ta un problema solamente na nivel di salario minimo, hasta un pareha cu tin un salario, cada un, di e maximo unda ta paga e reparatietoeslag, esta Afl. 2.500, no ta logra yega na e minimo di subsistencia actual di casi Afl. 5.500 pa luna.

Kico bisa anto di e reparatietoeslag? Cu e ta un yudanza hopi modesto riba loke un parti sustancial di nos comunidad mester pa trata di cubri nan gastonan. No ta trata aki di bay inicia un debate loke cuanto realmente e toeslag mester ta, mas bien nos kier discuti e instrumento mes, kico ta su proposito y te unda bo por yega cune.

Basicamente e reparatietoeslag ta un gesto gubernamental unda en realidad ta duna di conoce cu tin algo bastante robez den nos economia y cu gobierno no ta mira otro opcion pa haci algo na e creciente brecha cu ta habri entre e salarionan mas abao y e costo minimo di bida pa un famia. E pregunta – legitimo – cu por surgi ta: pakico salario den sector priva no ta mas halto pa un famia por biba mas comodo, sin cu gobierno mester ta completando presupuesto di un famia? E contesta nos lo mester busca den nos economia mes. Hunto cu e teritorionan Mericano den nos region nos ta practicamente e unico pais cu un salario minimo cu ta surpasa $1.000 pa luna, mientras mayoria di e competencia den nos region ta biba cu un salario minimo cu den cierto caso no ta yega na mas cu mitar di loke nos tin. Esey ta mustra masha bunita pero e no ta. Nos tin un nivel sumamente halto di costo di bida cu ta haci cu hasta e salario relativamente halto den nos region na e nivel di entradanan mas abao no ta permiti hende biba cu cierto comodidad. Pa colmo nos no ta mira un expansion di nos economia den direccion di mas empleo bon paga, sino un simple aumento di e modelo caduco di turismo a base di importacion di mas trahador di exterior cu ta bin mayoritariamente aumenta e grupo cu entrada mas humilde cu apenas por biba di nan salario. Y kico ta e perspectiva pa mehora economia cu actividad beneficioso cu por paga mihor salario, pa contraresta e tendencia di keda amplia turismo so? Nos no tin e contesta, loke nos a mira durante por lo menos e ultimo tres decadanan ta cu no a surgi nada cu ta amplia nos base di sector productivo na un bon nivel. Y honestamente, nos no ta mir’e tampoco den nos region; tur pais ta buscando tambe nan refugio den turismo, mientras nan otro sectornan, di agricultura o industria pa mercado regional, ta desaparece gradualmente.

Pa corona obra nos ta sinta tambe cu e hecho cu, pa via di e caracter di e negoshi di turismo, ta imposible pa mehora nivel di bida a traves di aumenta productividad laboral sustancialmente. Di cada 1.000 trahador cu ta bay drenta pa haya empleo den turismo, un gran parti ta cay den e categoria cu tin problema pa subsisti… Claro cu gobierno no ta mira e problema, pasobra e ola migratorio ey ta percura pa un aumento temporal grandi di entrada na impuesto y prima social, y asina nan por ‘kick the can down the road’. Pa camufla e asunto, nos tin instrumento manera reparatietoeslag, cu t’ey pa keda…