Den nos edicion di Bon Dia Aruba di diaranson ultimo, nos a publica un articulo tocante resultadonan di e investigacion riba prevalencia di abuso di mucha na Aruba, cual ta revela cifranan alarmante. Den e segundo parti aki ta trece dilanti entre otro e cantidad di hoben cu ta busca ayudo, e tipo di ayudo cu nan ta ricibi y recomendacionnan importante.

E investigacion ta revela cu e muchanan a identifica ‘salud mental’ como e preocupacion principal, ora cu a pidi nan pa duna comentario adicional na final di e encuesta, sigui pa ‘un yamada pa ayudo’ y experiencianan cu ‘abuso di mucha’.

Di e muchanan cu a experimenta abuso, casi un di cada tres, 27.9% of 250 mucha, a busca ayudo, y e resto, e mayoria, a keda cu e trauma sin ningun sosten psicosocial. Pa loke ta e ayudo cu e muchanan ta ricibi, den e sector formal, 32.8% di e muchanan a busca ayudo na scol pa por anda cu e experiencianan desagradabel di infancia. Di e cifra aki 11.4% a busca ayudo cerca nan mentor, 8.1% a busca ayudo cerca un docente, 5.2% cerca un school advisors , 4.8% cerca un counsellor na scol y 3.3% a busca ayuda cerca un trahado social di scol.

E resultadonan aki ta refleha e rol esencial di scol pa identifica y yuda muchanan cu a experiencia adversidad trempan den nan infancia.

Den e ambiente informal, mayoria mucha, 25.0%, a raporta cu nan ta bay cerca nan amigonan pa busca ayudo, sigui pa 22.7% cu ta bay cerca nan mama, 17.7% ta acudi cerca otro miembro di nan famia y 14.5% ta bay cerca nan tata pa ayudo.

E investigacion a resalta cu e resultadonan aki ta refleha e rol esencial di gruponan di amigo y miembronan di famia como e espacio unda e muchanan por cultiva e expansion di nan capacidadnan pa por evoluciona pa biba un bida prospero apesar di e experiencianan desagradabel di nan infancia.

E resultadonan di e corelacion di Pearson a revela relacionnan significante entre tur e tipo di abuso di mucha y e 10 Capacidadnan Central Humano. Esaki, e estudio a destaca, ta implica cu abuso di mucha por stroba of limita e capacidadnan di muchanan pa desaroya y pa disfruta funcionamento humano y pa prospera

E dos capacidadnan cu mas nan a disfruta di dje ta ‘Sentido, imaginacion y pensamento’ y ‘Integridad y seguridad corporal’. Segun e investigacion ta indica, cu e muchanan a disfruta di ‘Sentido, imaginacion y pensamiento’ ta nifica cu nan por imagina nan bida den futuro, pensa, razona y usa nan variedad di sentidonan.

‘Integridad y seguridad corporal’ ta implica cu e muchanan a disfruta mas di por move liber pa bishita familiarnan of amigo, sigui pa ta liber di discriminacion y abuso.

E resultadonan aki, e investigacion ta resalta, ta contradictorio, mirando e prevalencia halto di abuso bao di e participantenan. E resultadonan ta parce di ta reforsa e normalisacion di e dos tiponan di abuso cu mas prevalencia: fisico y emocional

E tres capacidadnan cu e muchanan a indica cu nan a disfruta menos tabata ‘Control riba nan propio ambiente’, ‘Otro especie’ y ‘Salud corporal’. ‘Control riba nan propio ambiente’ ta nifica cu e muchanan no a disfruta di participacion politico, libertad di expresion y asociacion y biba den un ambiente limpi cu oportunidad pa expresa preocupacion pa e animalnan, matanan y e mundo di naturalesa.

‘Salud corporal’ tabata e di tres capacidad menos disfruta door di e muchanan y ta relevante pa cu abuso. Esaki ta nifica cu e muchanan tabata depriva di disfruta di salud, nutricion y vivienda adecua. E indicadornan asocia cu e capacidad aki den orden di frecuencia cu muchanana no ta disfruta ta inclui sentimento di felicidad, sentimento di amor propio y balor, paz interior y spiritualidad, y por ultimo biba den un hogar comfortabel y sigur.

Den conclusion, e investigacion ta destaca cu e prevalencia di abuso di mucha na Aruba ta halto. E resultadonan di e investigacion a revela cu 8 di cada 10 mucha ta na e riesgo di wordo abusa den nan bida y 5 di cada 10 mucha a experienci’e den e ultimo 12 luna. Mayoria mucha ta experiencia por lo menos dos tipo di abuso durante nan bida y e dos tipo di abuso mas comun ta abuso fisico y emocional.

Mayoria di e muchanan ta bay scol y cerca nan amigonan pa ayudo ora nan experiencia algun tipo di abuso. E muchanan a demostra precupacion pa nan salud mental y cu nan mester apoyo urgentemente.

E estudio a revela cu tin relacionnan consistente entre cada tipo di abuso di mucha y e lista di e 10 Capacidadnan Central Humano di Nussbaum, indicando cu e muchanan tabata depriva di disfruta e capacidadnan necesario por desaroyo humano. Siguiendo e pensamento di Nussbaum, e estudio ta conclui cu e muchanan cu experiencia abuso na Aruba, porta no por yega na disfruta na e nivel minimo di e capacidadnan necesario pa por prospera, disfruta di bienestar y tin libertad di biba un bida cu nan tin motibo pa balora.

Pa loke ta e recomendacionnan cu ta sali di e estudio aki, esakinan ta recomendacionnan cu ta enfoca riba con por preveni abuso di mucha y yuda esnan cu ta of a yega di experienci’e den nan bida.

E prome recomendacion cu a sali di e investigacion ta pa diseña un‘Codigo di Proteccion’ simpel cu lo inclui pasonan facil pa tur cuidadano y residente por haci seguridad di mucha nan responsabilidad. Tambe, desaroya un lista di control normativo di proteccion di mucha basa riba e 10 Capacidadnan Central Humano pa evalua maneho di proteccion di mucha.

Otro recomendacion ta cu mester un programa di educacion publico cu e proposito pa cambia e norma- y balornan den sociedad tocante edad y genero. Ampliacion di 131, e liña telefonico gratis pa yuda mucha ‘Telefon pa Hubentud’, pa brinda ayudo cu salud mental online pa mucha y hoben.

E investigacion ta recomenda cu mester tin un programa di educacion nacional tocante lantamento di mucha pa comunidad. Ademas, e estudio ta recomenda cu mester reforsa y amplia e programanan di bishita na cas pa sostene mayor- y cuidadornan di mucha pa muchanan na riesgo y nan mayornan.

Otro recomendacion ta cu mester desaroya colaboracion mas robusto entre hogar y scol. E investigacion ta indica tambe cu gobierno mester sigui brinda recurso financiero pa sostene programa- y servicionan cu ta enfoca riba proteccion di mucha.

Pa sector priva y comercial, e investigacion ta recomenda, inverti den e programa- y servicionan pa proteccion di mucha como parti di e tendencia creciente di gobiernonan cu ta usando e recursonan financiero di e sector priva pa medio di ’Public-Private Partnership’ (PPP).

Entre e recomendacionnan di e estudio tin tambe reforsa e situacion socioeconomico di e mayornan pa medio di asistencia di proteccion condicional social, introduci cuido di mucha subsidia pa mayornan cu ta traha pa un sueldo minimo y tambe nombra por lo menos un trahado social di scol na cada scol.

E investigacion ta recomenda pa introduci programanan di compañero cu ta brinda ayudo den scolnan secundario pa sostene e gruponan di amigo cu ta birnda apoyo na victimanan di abuso y introduci un lista di control normativo basa riba capacidad y derecho pa controla proteccion di mucha.

E estudio ta recomenda tambe inclui polivictimisacion y salud mental den evaluacion di riesgo di abuso di mucha, introduci cnseñansa cu conocemento di trauma (’Trauma-Informed Teaching’) na e scolnan y tambe introduccion di cuido cu conocemento di trauma(‘Trauma-Informed Care’) den e organisacionnan di servicio social, organisacionnan di cuido di mucha den residencia y den famia di criansa.

Otro recomendacionnan ta pa sigui cu e implementacion amplio di Señalnan di Seguridad (‘Signs of Safety’), organisa un cumbre tocante mucha, bin cu programanan di concientisacion pa publico en general tocante seguridad di mucha, y ofrece cursonan online interactivo pa conscientisacion tocante abuso di mucha adapta na genero y edad, na Hulandes, Papiamento, Ingles y Spaño.

Por ultimo, e investigacion ta recomenda incorpora e señalnan di seguridad (‘Signs of Safety’) y ‘Codigo di Protecion’ den e curiculum di e programa ’Social Work & Development’ na Universidad di Aruba, IPA y EPI, y reactiva e Asociacion di Trahadornan Social pa crea oportunidadnan pa su miembronan por planifica y boga pa maneho y practicanan di organisacion pa ofrece espacio pa traha conciente, ricibi educacion continuo y otro sosten den nan profesionalismo y cuido propio.