Den nos edicion di e siman aki di nos articulo dedica na nos idioma Papiamento, nos ta bay haci un paseo den nos raizanan Hulandes. Di otro manera bisa: nos ta bay ‘keiro’ eybanda. Aki nos a cuminza bon caba, pasobra ‘keiro’ ta bin di e verbo hulandes ‘kuieren’, cu ta significa ‘dal un paseo’, cana tranquilo, sin apuro. Pero e similaridadnan no ta termina ey. Na Hulandes nos conoce e expresion ‘iemand uit kuieren sturen’; textualmente: ‘manda un hende bay keiro’. Den e caso aki na Hulandes e ta significa ‘tuma un hende haci’. Cerca nos e expresion ‘manda un hende bay keiro’ no tin e mesun significado ey, pa nos e ta mas tanto ‘manda un hende bay conta storia otro caminda’, es decir cu bo no ta acepta loke e ta conta bo. A proposito, ta remarcable cu den nos Papiamento e pronunciacion a cambia di e ‘ui’ Hulandes pa e ‘ei’ cu nos ta usa, mientras cu mas recientemente nos a adopta palabra di Hulandes cu a mantene nan pronunciacion Hulandes, por ehemplo: ‘huiswerk’. E splicacion por ta cu e ‘keiro’ ta un palabra cu a drenta Papiamento talvez varios siglo pasa, mientras cu palabranan manera ‘huiswerk’ a bin cu enseñanza formal, unda a siña e pronunciacion corecto. Di similar splicacion ta e palabra ‘skeiro’ cu ta di Hulandes tambe: ‘schuier’

Pero nos relacion cu Hulandes ta hopi mas cu e introduccion aki. Por ehemplo, nos tin un manera unico di usa e forma Hulandes di ‘participio pasado’ (voltooid deelwoord) cu nos no ta comparti cu Corsou y Bonaire cu tin nan propio forma con atende e asunto aki. Casi tur verbo cu ta origina den Hulandes ta haya e forma aki cu ta e ‘ge’ dilanti di e verbo original. Asina nos ta yega na un cantidad di verbo, di ‘gesak’ (di ‘zakken’) te na ‘gescheur’, geschroef, gescop, geverf y hopi mas.

Remarcable ta cu no ta aplica e forma aki den caso di verbo originalmente Hulandes, sino tambe varios di Ingles: ‘gewelder’, ‘gescan’, ‘gesafe’, ‘gescore’, ‘geshine’. Esey tin di haci cu e hecho cu e verbonan Ingles mescos cu Hulandes tambe ta termina cu un consonante. Contrario na esaki e verbonan hereda di e idiomanan cu base den Latin (Spaño, Portugues) ta termina cu un sonante, loke ta brinda e oportunidad di usa e participio pasado cu ta di e idiomanan ey.

Tur regla conoce nan excepcion, asina tambe den e caso aki. Un verbo manera ‘dal’ ta termina cu un consonante pero no ta di origen Hulandes ni Ingles. E tin su origen den e verbo Spaño/Portugues ‘dar’ unda probablemente e forma ‘da le’ a bira e expresion usa inicialmente: ‘dal’ pa despues presenta e siguiente pregunta con e participio pasado mester ta anto. Asina nos a termina cu e ‘gedal’ ya cu e forma original di Spaño di e participio pasado (dado) no ta parce un opcion. Esey no ta implica cu nos no conoce e palabra ‘dado’, pero e ta den uso solamente den expresion fiho: ‘en dado caso’; ‘dado momento’.

Nos conoce otro forma mas di intercambio entre e forma Hulandes y esun Spaño/Portugues y esey ta por ehemplo un verbo manera ‘placha’. Esaki ta di origen Hulandes: ‘pletten’ cu a bira probablemente ‘plècha’ pa despues converti den ‘placha’. Como cu e ta termina cu un sonante, aki nos a aplica e participio pasado estilo Spaño/Portugues.

Pa bolbe riba e forma di usa e participio pasado na e islanan ruman; nan no conoce e forma tipico di Aruba aki y ta haci uso di e preposicion (voorzetsel) ‘di’. Asina nos por tende un persona di un di e islanan ey bisa: “E lona di e tent a keda di scheur.”

Por ultimo un tema cu nos a atende anteriormente, pero unda nos ta ripara cu ainda sa mira cierto forma usa incorectamente. Ehemplo: e forma hereda di Spaño ‘en cambio’ no por cambia pa bira e forma ‘Papiamentiza’ ‘den cambio’ pasobra esey ta algo diferente. Den un frase: “Nos a dicidi di bay e concierto, en cambio nan a dicidi di keda cas.” Nos mester semper limita nos deseo di trata di converti e tipo di expresion fiho aki den un forma mas ‘propio’ di nos idioma, pasobra nan ta representa un forma di expresa unico cu su significado special.