Recientemente ministro encarga cu labor y integracion a anuncia cu sigur nuebe mil persona extra lo mester ta necesario pa yena e cuponan di trabao na e hotelnan cu ta bay habri proximamente. Te awor e reaccion riba e noticia no a encera e pregunta ta con e proceso aki lo mester cana. No ta trata solamente di e capacidad pa procesa tur e peticionnan aki na e departamentonan concerni, sino tambe di con lo permiti entrada di e personanan aki.

Den e practica di mas di trinta aña nos por a mira cu no tabatin un proceso di reclutamento cu ta inicia den e pais di origen via un sistema di registracion a base di e necesidadnan registra. Loke a tuma lugar semper tabata cu e stranhero cu ta desea di traha, pa un parti tabata yega nos pais mientras cu e comunicacion cu e dunador di trabao a tuma lugar via famia o conocir cu ta – legalmente – na nos pais caba; den otro caso no tabatin comunicacion pero e persona di exterior ta na altura di e puesto vacante na e compania.

Sin embargo, e experiencia ta tambe cu mayoria ta yega nos isla como turista y aki ta cuminza sondea kico tin na empleo cu por ta algo pa nan. Den hopi caso e empresa ta emplea nan tambe di biaha, sigur si tin urgencia grandi pa tal cupo di trabao keda cubri. Despues, ta bay cuminza cana e proceso pa logra un permiso pa tal persona. Esaki a pesar cu nos leynan ta stipula cu e stranhero ey mester ta den exterior wardando pa e haya sa cu su peticion pa residencia a keda acepta y debidamente procesa. Naturalmente esey a para bira un exigencia legal bashi, mirando e urgencia di empleo y e ineficacia di e aparato publico encarga cu e proceso. Nos autoridadnan a acepta en realidad cu ta asina e asuntonan ta bay, sin cu te awe tabatin un cambio positivo pa tramita e asuntonan aki di mihor forma.

Awor anto e pregunta clave: nos ta bay sigui cu e mesun sistema mancaron aki, unda nos mester supone cu pa gran parti e nuebe mil personanan aki lo mester cana kibra como ‘turista’ y pa ‘shop rond’ pa wak kico lo por tin pa nan? Parti di e contesta nos tin caba: e ministro concerni lo bisa cu e tin sigur mitar di e puestonan aki cu por cubri cu stranhero cu tin añanan largo indocumenta na nos pais. Algo en contra di esaki? Si y no. Cu ta reconoce e realidad di e presencia grandi di principalmente ciudadano Venezolano cu por lo pronto lo no conoce un situacion na nan pais cu ta permiti nan bolbe ta un cos, pero cu no ta actua consecuentemente yamando e cos na su nomber – amnistia – pero permiti e ministro concerni ehecuta un amnistia ‘de hecho’ sin ningun base legal no ta e manera.

Pero cu no tin un situacion legaliza no ta e unico problema. Cu preocupacion nos ta mira cu e mero volumen di trabao cu mester maneha riba su mes ta trece presion unda, manera cu a pasa tanto biaha den pasado, ta habri porta pa corupcion. Banda di tur e personanan indocumenta presente caba lo tin miles mas cu mester drenta, supuestamente di e manera ya describi di ‘cana kibra’, haya trabao pa despues bay regla papel. E trabao cu ta bay montona na e departamentonan concerni lo conduci na un situacion di un cantidad grandi di empleado ilegal, cu no ta registra y por lo tanto no ta contribui na fondonan social y na caha di gobierno pasobra, asina leu cu nos ta mira awor, no tin e pasonan tuma pa mehora inspeccion y colaboracion riba tur tereno pa por cuminza minimaliza e consecuencianan di empleo fuera di ley. Y cu mas preocupacion ainda nos ta scucha cu e mandatario mes ta firma permiso. Pakico no ta simplemente laga esaki den man di e empleadonan publico cu ta encarga cu dirigi e departamentonan concerni?

Den pasado e asunto di cu ministro ta firma a bay completamente robez, unda finalmente gobierno Hulandes a exigi cabez di e ministro cu tabata yena gran parti di su dia cu firmamento, envez di dedica tempo na e tantisimo tareanan cu un ministro tin. Finalmente gobierno di Aruba, di e mesun signatura aki, mester a yega na un solucion negocia cu Hulanda unda a kita e cartera di admision di stranhero di e mandatario en cuestion y el a bay pa su colega encarga cu infrastructura e tempo ey. Pa basta tempo despues e tarea aki no a bolbe na ministerio di husticia, na unda segun nos opinion e mester ta semper. Awor e coalicion actual a haya ta bon pa combina e tarea di labor y esun di extranjeria, cortando e responsabilidadnan bao di e ley di admision na dos y pone nan den man diferente. Esaki a duna problema caba, pa falta di claridad den e reparticion di tarea entre e ministro encarga cu husticia y e ministro encarga cu labor y integracion, pero den e caos cu por surgi awor esaki por bira mas grave ainda.

Cu mas preocupacion ainda nos ta keda pasobra ni oposicion ta duna muestra di ta comprende cu laga e asunto aki asina no ta loke e pais mester. Y nos no a ni papia ainda di e otro problemanan cu ta sigui, manera: unda tur e hendenan aki mester bay biba…? Nos tin un parlamento pa atende e problemanan aki, of no?