Recientemente, Bon Dia Aruba a publica e situacion cu tabata tumando luga na ex-Isla di Oro, caminda Fundacion Parke Nacional Aruba a informa cu nan no a duna aprobacion pa e desaroyo cu ta tumando luga y esaki ta un area protegi pa ley. Di e topico aki, minister di Naturalesa, Ursell Arends tambe a duna comentario.

E imagen di un mashin destrosando un area cu mangel pa por realisa un construccion na ex-Isla di Oro a causa desapunto den comunidad di Aruba dialuna ultimo. En conexion cu esaki, redactor di Bon Dia Aruba a tuma contacto cu Fundacion Parke Nacional Aruba (FPNA), na unda Natasha Silva, ken ta fungi como Chief Conservation Officer, a splica cu na e momentonan aki e trabaonan pa e proyecto aki a para, for di momento cu nan a bay bishita e area pa haci un quickscan.

FPNA nunca a duna aprobacion pa e desaroyo aki, pa motibo cu ex-Isla di Oro ta un area protegi pa ley cu ta cay bao maneho di FPNA. E mangelnan ta un especie protegi pa ley y e area tambe ta cay den ‘Natuur Gebied’ Nieuwe aanwijzing domeingronden als natuurreservaat (AB 2020 no. 67) y Ruimtelijke Ontwikkelingsplan met Voorschriften 2021 (AB 2021 no. 123); mientras cu e isla mes y e lama ta cay den Marine Protected Area (MPA), esta Landsbesluit Parke Marino (AB 2018 no. 77).

Adicionalmente, e area aki tin reconocemento internacional como un Key Biodiversity Area (KBA) door di IUCN y ultimamente a wordo clasifica como un RAMSAR gebied (RAMSAR Site no. 2526) – dunando e area akinan mas balor ainda. Den e caso aki, segun Silva ta expresa, a nenga a base di diferente parti di ley, pero asina mes e desaroyador a continua cu e trabaonan dañino pa naturalesa sin permiso.

Mirando cu ayera mainta, minister Ursell Arends tene un conferencia di prensa pa loke ta trata
“Derecho di Naturalesa,” redactor di Bon Dia Aruba a puntra e minister riba su punto di bista pa loke ta trata e desaroyo den area aki. El a contesta cu “e area aki ta di vital importancia, pasobra e ta cay den diferente leynan di proteccion y nos kier garantisa cu e tin su proteccion tambe. E motibo di pakico e trabaonan a para, ta pasobra no tin niun vergunning otorga pa e trabaonan aki por tuma luga. Esaki ta un proceso cu ya caba nos a mira den pasado cu a tuma lugar, manera e proyecto di Embassy Suites, cu nan kier a crea e beach; esaki no ta diferente, mirando cu regla y ley ta conta pa tur hende. Niun hende ta riba ley, ni ami como minister, niun ciudadano ta riba ley. Mi ta para pa esaki y nos ta zorg pa naturalesa haya su defensa den e manera con ley ta prescribi.”

Tur departamento concerni a stop e trabaonan y aworaki ta evaluando kico ta e pasonan cu mester tuma. “Mi ta haya cu a bira ora pa hendenan of instancia cu ta financia e tipo di proyectonan aki tambe mester tene na cuenta cu si e proyecto no ta cuadra cu niun rekisito ni tin vergunning, esaki tambe mester ta un red flag prome cu bo duna financiamento. E ta pasa den diferente faceta prome cu yega unda el a yega y tur instituto mester para keto, mirando cu nos ta un isla cu nos a mira con nos recursonan natural a ser explota pa añanan y unda nos naturalesa ta awe, mi ta kere cu nos tin cu traha hunto,” minister Arends a sigura.

Relaciona cu potret cu a bay viral, unda tabata mustra un chubato riba e isla, tambe a puntra na e mandatario si nan ta bay investiga con e mashin ey por a yega te e lugar en cuestion, pa loke minister Arens a declara cu e tin e mesun pregunta, mirando cu esaki ta un area protegi. “Den un area marino protegi y cu ta cay bao maneho di Parke Nacional, segun ROPV no por traha un pier. Nos tambe ta cuestiona con e mashin por a yega eynan y mi ta spera cu den poco tempo nos por tin claridad y asina cuminsa coregi con e procesonan aki ta encamina,” el a sigura.

Na november di aña pasa, e area aki a cuminsa forma parti di Convenio di Ramsar Area, bao e parti di Costa Zuid, cual ta un di e areanan cu mas biodiversidad. Status di Ramsar tin como meta pa proteha e areanan aki sin interveni cu actividadnan economico, enfatisando reduccion di daño y restauracion di naturalesa den caso di daño cu ta inevitabel.

Pa loke ta trata e construccion mes, Silva di FPNA a menciona cu e desaroyador no a mishi cu e ruinanan bieu cu ta di concreto, pero nan a kita esun cu ta di metal y nan a trece hopi saco di santo blanco, caminda dialuna mainta nan a basha full e santo blanco pa crea un beach.

“Nan a daña e mangrove cora y esey tambe ta contra ley,” Silva a bisa. Tambe a agrega cu nan como fundacion ambiental, nan deber ta trek esaki y follow up tur cos cu e desaroyador no mag di haci.

El a trece dilanti cu FPNA ta comprometi na e proteccion di e area importante aki – e unico area na Aruba unda ainda ta wak e ‘Poder di 3’ conecta na otro sanamente, esta e mangelnan, yerba di lama y e rifnan di coral – 3 diferente sistema ecologico crucial cu hunto ta provee un variedad di beneficio pa e ser humano y Aruba su medio ambiente.

Potretnan di e proyecto na ex-Isla di Oro ta cortesia di FPNA y un usuario di Facebook.