Den e edicion aki atencion, atrobe, pa e fenomeno di palabra nobo, como variante di palabra existente, cu ta surgi di manera espontaneo, y cu den cierto caso ta existi den otro idioma, y den otro caso no. E biaha aki nos atencion ta mas dedica na e casonan unda nos ta adopta un palabra di otro idioma, pero no ta adopta e otro palabranan cu ta bin di e mesun origen ey, pero ta traha palabra nobo pa reemplaza esakinan. Un ehemplo di esey ta e caso di e verbo ‘mehora’, di Spaño ‘mejorar’, y menos probable, di Portugues ‘melhorar’. E sustantivonan cu ta coresponde cu esaki ta varios, na Spaño ‘mejoramiento, mejora y mejoría’; na Portugues ‘melhoramento, melhoria , melhorada, melhora’ cu ta coresponde cu e formanan na Spaño pa mayor parti. Curioso ta awor cu na Papiamento nos hendenan a scoge, dado momento, nos no sa ki tempo, pa elabora un version nobo cu no ta existi den e dos idiomanan aki, cu ta e donantenan mas grandi na nos vocabulario, esta ‘mehoracion’. Y mientras cu e dos otro idiomanan ey tin algun variante, pa uso den diferente situacion, nos tin solamente un sustantivo pa tur situacion, cu ta nos ‘mehoracion’.

Esaki ta parce nos un caso un poco special, pasobra nos tin otro ehemplo unda esey no ta asina. Por menciona anto e verbo ‘entrega’ cu den nos Papiamento conoce tanto ‘entrega’ (como sustantivo), como ‘entregamento’. Na Spaño tambe ambos ta conoci: ‘entrega’ y ‘entregamiento’. Loke ta varia si ta e uso cu nos ta duna e dos palabranan. Spaño tin uso di e palabra ‘entrega’ tambe como sinonimo di ‘dedicacion’, ‘esmero’ y otro palabra den e mesun sentido aki. Esey en principio nos no tin na Papiamento, no den nos comunicacion diario. Pero, tin un diferencia di uso entre ‘entrega’ y ‘entregamento’ den Papiamento? Loke nos por observa ta cu awendia nan tin uso banda di otro, aunke por bisa cu den asunto o momento oficial mas tanto ta usa ‘entrega’ y no ‘entregamento’; por ehemplo ‘entrega di diploma’ o den comercio: ‘entrega te na cas’. Tin mas palabra deriva di ‘entrega’ cu nos a adopta, manera ‘entreguista; y ‘entreguismo’ cu ta palabranan den uso exclusivo den un ambiente politico, y no den sentido positivo…

‘Asina’ ta hiba nos den un pasado lehano

Tin momento cu nos ta bolbe na un tema cu nos a trata anteriormente, pero unda nos a logra haya mas informacion, mas tanto di e origen di esakinan. Un di nan ta un di e palabranan cu nos ta usa tanto biaha tur dia, esta: ‘asina’. Si nos ta pensa cu e tin tur cos di haci cu e equivalente na Spaño: ‘así’, esey ta corecto, pero pa nos yega na por splica pakico ‘asina’ ta asina, nos mester explora un poco mas den pasado. Nos a bin topa anto cu un seccion di website di Real Academia (de la Lengua) Española (rae.es), unda ‘asina’ ta aparece banda di otro formanan antiguo cu tabata existi na e peninsula Iberico. E forma di skirbi tabata varia, segun tempo y region, nos por supone, por ehemplo ta aparece ‘asín’ y ‘assina’ como forma antiguo di e actual ‘así’ banda di ‘asina’. Naturalmente tin mas version ainda, manera e ‘assim’ di Portugues, pero na idioma Gallego (Galicia) awendia tambe ta usa e ‘así’ Spaño. E motibo pa haci e control aki cerca idioma Gallego ta pasobra e ta un region entre Portugal y Spaña, cu un mezcla di ambos banda den nan vocabulario. Otro motibo ta pasobra desde antaño e idioma Gallego tabatin bastante influencia na varios pais Latinoamericano. Nos a topa por ehemplo den literatura Latinoamericano e palabra ‘asinda’ cu segun nos den e contexto ey mester tabata un variante antiguo di ‘así’ o di e ‘asina’ como termino Spaño antiguo. Lamentablemente nos no a logra haya informacion tocante ‘asinda’ como posible ‘ruman’ di nos ‘asina’, pero en todo caso nos por a ‘trace back’ nos version te den siglonan pasa na Spaña. Te asina leu, nos exploracion pa e edicion aki.