E aparicion di algun lema pinta riba e obra artistico di e tortuga, cu ta adverti contra construccion di mas hotel por a conta cu e reaccion di custumber. Esnan cu semper ta adverti di biaha cu no mester haci nada cu por afecta nos sector economico principal, pasobra ‘ta di esey nos tur ta come’, a bisa loke nan kier a bisa. Esey ta parce suficiente, a condena e personanan cu a percura pa e lema aki, y Aruba por bolbe ‘na orden di dia’. Pero, esey ta asina? No tin ningun intencion pa puntra bo mes pakico tin hende cu a dicidi di tuma e paso aki? Ta parce nos cu nan obhetivo no ta pa daña un propiedad publico, pero pa pasa un mensahe. Un mensahe cu regularmente, pa varios aña, a keda treci dilanti pa varios organisacion o entidad, politico individual y hasta algun partido.

Ta por ehemplo como binti aña pasa cu Camara di Comercio, cu asistencia di entre otro Oficina Central di Estadistica, a inicia e proyecto ‘Carrying Capacity’, unda a mustra bon cla, por medio di un encuesta, cu un mayoria grandi di e encuestadonan tabata preocupa pa crecemento economico sin limite, cu lo a trece consecuencia indesea riba varios tereno. Di e tempo ey te awe e tipo di critica ey por a topa cu un arogancia desmedi di esnan na mando den gobierno, cu a keda cera mas y mas compromiso cu desaroyador di exterior, sin preocupa unda henter e desaroyo ey lo a hiba nos. E wega den tur esaki pa esnan den gobierno ta pa mustra riba e responsabilidad di esunnan cu a goberna promer cu nan, cu supuestamente a cera e compromisonan ey, di manera cu nan no por a haci nada otro cu honra e compromisonan ey, pa evita e consecuencianan legal y financiero pa gobierno. Pero, como cu e serie di compromiso no tabata para, cada vez tabatin un gobierno na mando cu ta expresa e ‘lamento’ cu nan no por haci nada otro cu honra compromiso haci.

Pero awor e pregunta clave aki: kico ta e cosnan cu ta menaza desaroyo faborable? Un accion di hende rabia o frustra pasobra nan no ta mira avance den e maneho di turismo? Esey ta bay tin efecto riba turismo? Nos no ta kere esey, pa algun motibo. Na promer lugar no mester exagera e alcance publicitario di e accion. Na un pais unda tin mas di un miyon turista ta bin anualmente, ni cu bo ta tene e accion aki tur siman, probablemente esey lo no tin efecto riba hende cu kier bin Aruba. Ademas, y esey no ta culpa di ningun activista local, pa varios aña caba nos por tende preocupacion y critica di turista mes, principalmente esnan cu tin hopi aña ta bin nos isla y cu ta sinti un simpatia grandi pa nos isla. Ta hustamente nan ta preocupa cu e desaroyo exagera di nos turismo, no solamente pa e efecto negativo directamente den cercania di e hotelnan, sino tambe e deterioro visible cu ta tumando lugar den nos medio ambiente. No ta trata solamente di e deterioro causa pa exceso di vehiculo di tur tereno y e efecto negativo riba loke tin na naturaleza pafor di Parki Nacional Arikok, pero tambe otro destruccion continuo manera e cantidad di proyecto di cobamento di piedra y santo, cu silenciosamente ta sigui crea mas yaga den cara di Aruba. Pa colmo, esaki ta bay man den man cu surgimento di deposito ilegal di sushi di tur tipo, mientras cu gobierno ta parce di ta wak pa e otro banda y no ta haci nada. Fuera di tur esaki, nos por presencia un urbanizacion exagera cu ta keda menaza loke a keda ainda di naturaleza, mientras no tin un planificacion drechi pa evita algo cu aparentemente nos politico y cuadronan halto den infrastructura no ta comprende. No tin un palabra na Papiamento pa e fenomeno aki, pero na Hulandes e yama ‘lintbebouwing’. Esaki ta ora tur caretera ta haya construccion completo na ambos banda, mientras no ta usa e tereno tras di caminda pa ubica demas urbanizacion. Di e manera aki no ta keda nada di tereno habri o vegetacion, areanan berde por ehemplo, loke ta crea e impresion cerca e bishitante di un isla sumanente urbaniza, cu un exceso di vehiculo cu ta caba na crea e impresion di un issla demasiado yen.

Y kico ta e contesta di nos gobiernonan? Nan ta papia bunita di ‘desaroyo sostenible’ y ta organiza celebracion di tur loke a logra, mientras e realidad sunu no ta nada otro cu continuacion di un crecemento economico basa riba aumento ilimita di acomodacion turistico. Y no ta asina dificil pa comprende cu e tipo di ‘business as usual’ ta sigui. Gobierno semper tin hende emplea cu ta experimenta den trece inversionista pa hinca mas placa den acomodacion turistico y e sectornan mas liga na esaki, pero practicamente gobierno no tin specialista riba tereno di desaroyo socio-economico sostenible, y si acaso nan busca nan lo ta pa nan ripara den poco tempo cu e fiesta di crecemento sin planificacion adecuado ta continua, pasobra ta esey ta loke e podernan politico y economico den gran mayoria ta desea. E pantaya di desaroyo sostenible ta pa gaña pueblo, mientras ta nan lo carga e consecuencianan di un infrastructura deteriora, y pa colmo ta nan lo mester paga. Bon mira, a tarda demasiado caba pa nos mira e tipo di accion aki di hende preocupa, y nan tin razon!