Den e edicion aki atencion pa un asunto cu pa nos lectornan mas fiel lo resulta parcialmente un repiticion, pasobra ta tema cu a trata anteriormente caba, pero ta keda aparece den loke nos ta mira na produccion di texto na Papiamento, entre otro di nos mes tambe. Pesey tambe nos maneho di no menciona nomber, ni di persona ni di medio, pa enfatiza cu no ta trata di critica personal. Ademas loke nos ta trece dilanti no semper por considera como un eror, sino di otro opinion con ta skirbi nos idioma, y nos no ta pretende di ta autoridad.

Un di e casonan tipico cu nos ta observa ta e diferencia den uso di e palabra ‘den’ o ‘na’ dilanti un sustantivo (zelfstandig naamwoord, pa esnan orienta riba Hulandes). Pregunta: ki ora ta skirbi ‘den un aña’ y ki ora ‘na un aña’? Ehemplo: “E invasion Ruso a cuminza na februari 2022.” Esaki ta parce nos corecto, pero ta asina cu usa ‘den’ na lugar di ‘na’ aki ta incorecto? Nos no ta bisa esey, solamente cu e ta menos usual pa usa ‘den’ aki. Sin embargo, nos por imagina cu ta usa ‘den’ aki, ora ta desea di acentua algo, por ehemplo, den un conversacion ta bisa lo siguiente: “Bo ta sigur cu ta na februari e invasion tabata?” Contesta: “Mi ta sigur cu ta den februari mes e tabata.” Aki ta usa ‘den’ unda e ta sirbi como forma di acentua, enfatiza algo, pero esey no ta e unico uso. Tin ocasion unda no ta usa ‘nan’ pasobra e no ta ser usa ora ta trata di e palabra ‘aña’ pa indica e periodo di un aña, y no ta referi na un aña specifico di kalender. Ehemplo: “E plan cu bo ta presenta ta bon, pero bo no por hacie den un aña.” Sin pretende cu nos ta cubri tur posible ocasion unda mester scoge entre e dos palabranan aki, por bisa cu en general ‘na’ practicamente semper ta indica un cierto aña di kalender, y ‘den’ ora ta trata specificamente di un aña den sentido general di un periodo di tempo. Sin embargo nos ta mira regularmente lo contrario ta sucede, loke pa e conocedornan di nos idioma lo keda algo straño.

Esey ta trece nos tambe riba e uso amplio di e palabra ‘na’ den nos idioma. E uso amplio ey ta segun nos parcialmente causa pa su origen cu por ta mas cu un. E palabra muy probablemente a drenta nos idioma tanto di banda Portugues como Hulandes, posiblemente tambe Spaño. Pa splica e origen Portugues; esaki ta relaciona cu e palabra ‘na’ den e idioma ey, cu ta realmente un enlace o contraccion di e palabranan ‘em’ y ‘a’, cu a bira ‘na’. Pa por clarifica mihor: na Spaño e lo ta e palabranan ‘en’ y ‘la’, pues e palabra ‘a’ na Portugues ta e equivalente di ‘la’ na Spaño. E variante masculino di esaki na Portugues ta ‘no’, e contraccion di ‘em’ y ‘o’ cu ta bira ‘no’ (pronuncia ‘nu’). Atencion: e forma masculino aki no a penetra den nos idioma. Ehemplo di forma relaciona cu Portugues: “Hola, mi kier pasa, bo ta na cas?” Esaki ta parce nos directamente relaciona cu e ‘na casa’ Portugues.

Kico ta anto e relacion cu Hulandes? Tin cierto expresion unda e ‘na’ dificilmente por ta relaciona cu Portugues, pero mas cu e ‘aan’ Hulandes. Un ehemplo: “Bo a haya bo gana, y kico bo tin na esey?” Esaki ta tipicamente un forma di expresa Hulandes, traduci na Papiamento: “Je hebt je zin gekregen, en wat heb je daar dan aan?” Otro mas: “Mi a yega te na caminda grandi, y nada di bus.” Na Hulandes: “Ik ben tot aan de grote weg gekomen, maar geen bus te zien.”

Tin otro uso di ‘na’ cu por ta di origen Portugues o Spaño, sin cu nos por duna un indicacion claro di cual di dos e ta bin. Por ehemplo: “E acusado a keda condena na seis aña di prison.” Aki e ‘na’ ta parce di tin su origen den e ‘a’ Spaño, “El acusado fue condenado a seis años.” Esaki ta existi tambe na Portugues: “O acusado foi condenado a seis anos.” A proposito, nos ta mira regularmente cu ta skirbi: “ E acusado a keda condena pa seis aña.” Esaki ta parce nos un eror, no un cuestion di opinion o debate.